Lễ hội truyền thống ở Hà Nam: Liệt kê 10 cái tên nổi bật nhất

Bài viết này sẽ điểm danh 10 cái tên nổi bật nhất trong số các lễ hội truyền thống ở Hà Nam, giúp bạn đọc có cái nhìn tổng quan về bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú của vùng đất này.

Lễ hội chùa Tam Chúc

• Thời gian: 12/1 Âm lịch
• Nơi diễn ra: Chùa Tam Chúc, thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng

Vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch hằng năm, chùa Tam Chúc lại mở hội, đón chào du khách thập phương đến chiêm bái và cầu may mắn. Trong không khí trang nghiêm, thành kính, nghi thức rước nước từ hồ Tam Chúc lên chùa Ngọc Tam Chúc được cử hành trọng thể. Nguồn nước tinh khiết, thanh sạch được lấy từ nơi sâu nhất giữa lòng hồ, tượng trưng cho sự thuần khiết và an lành.

Lễ hội không chỉ có vậy, mà còn là dịp để thưởng thức những màn múa rồng trên sông đầy nghệ thuật, cầu mong quốc thái dân an. Du khách đến với Tam Chúc những ngày đầu năm còn được hòa mình vào không gian văn hóa truyền thống với những trò chơi dân gian, những buổi biểu diễn nghệ thuật đặc sắc, hay ghé thăm các gian hàng trưng bày sản phẩm truyền thống, làng nghề cổ truyền.

Lễ hội đền Lảnh Giang

• Thời gian: 18 - 25/6 âm lịch và 25/8 âm lịch
• Nơi diễn ra: thôn Yên Lạc, xã Mộc, Duy Tiên, Hà Nam

Đền Lảnh Giang, nơi linh thiêng thờ Tam vị Đại Vương thời Hùng Vương cùng công chúa Tiên Dung và Chử Đồng Tử, là một trong những địa điểm tâm linh quan trọng bậc nhất của tỉnh Hà Nam. Hàng năm, vào tháng 6 và tháng 8 âm lịch, nơi đây lại diễn ra Lễ hội đền Lảnh Giang, một trong những lễ hội lớn nhất trong năm của tỉnh.

Lễ hội được tổ chức trang nghiêm với nhiều hoạt động truyền thống như trồng kiệu, kéo cờ, lễ cáo kỵ, lễ rượu kiệu, lễ tạ và hạ cờ. Phần lễ trang trọng là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính, cầu mong mưa thuận gió hòa, thần linh che chở trước thiên tai, bão lũ.

Sau phần lễ là phần hội tưng bừng với nhiều trò chơi dân gian hấp dẫn như hát chầu văn, múa lân, múa rồng, thổi cơm, chọi gà... Lễ hội không chỉ thu hút đông đảo người dân địa phương mà còn là điểm đến của du khách thập phương, cùng nhau vui chơi, dâng hương cầu tài lộc.

Lễ hội đền Bà Đanh

• Thời gian: Tháng 2 âm lịch
• Nơi diễn ra: chùa Bà Đanh, thôn Đanh Xá, xã Ngọc Sơn, Kim Bảng, Hà Nam

Du khách đến với Hà Nam vào mùa xuân, sẽ được chiêm ngưỡng một trong những lễ hội đặc sắc nhất của vùng đất này, đó chính là lễ hội đền Bà Đanh. Đền Bà Đanh, hay còn gọi là chùa Bà Đanh, là nơi thờ Pháp Vũ, một trong Tứ pháp (Vân, Vũ, Lôi, Điện). Lễ hội truyền thống đền Bà Đanh được tổ chức hằng năm với mục đích cầu mong thần linh phù trợ cho nền sản xuất nông nghiệp, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và đời sống nhân dân ấm no, hạnh phúc.

Lễ hội chùa Bà Đanh không chỉ là dịp để người dân địa phương thể hiện lòng thành kính với các vị thần, mà còn là cơ hội để du khách thập phương khám phá những nét đẹp văn hóa truyền thống của Hà Nam. Lễ hội vẫn giữ nguyên các nghi thức cổ truyền cùng nhiều trò chơi dân gian đặc sắc như kéo co, cờ người, đua thuyền..., tạo nên một không khí lễ hội tưng bừng, náo nhiệt. Năm 2019, lễ hội chùa Bà Đanh vinh dự được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa to lớn của lễ hội.

Lễ hội đền Trần Thương

• Thời gian: 18 - 20/8 âm lịch
• Nơi diễn ra: đền Trần Thương, xã Nhân Đạo, Lý Nhân, Hà Nam

Đền Trần Thương, nơi linh thiêng thờ phụng vị anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo, hàng năm lại tưng bừng đón chào Lễ hội đền Trần Thương, một trong những lễ hội nổi tiếng nhất của Hà Nam. Lễ hội là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Đức Thánh Trần và những bậc hào kiệt đã góp công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông xâm lược vào thế kỷ XIII.

Trong suốt ba ngày diễn ra lễ hội, phần lễ được tổ chức trang nghiêm với những nghi thức rước cờ, rước kiệu, tế lễ, dâng hương do các bậc cao niên trong làng đảm nhiệm. Bên cạnh đó, phần hội cũng không kém phần sôi động với nhiều trò chơi dân gian hấp dẫn như tổ tôm, đi cầu kiều, cờ tướng, đập niêu..., thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương tham gia.

Lễ hội chùa Long Đọi Sơn

• Thời gian: 19 - 21/3 âm lịch
• Nơi diễn ra: chùa Long Đọi, xã Đọi Sơn, Duy Tiên, Hà Nam

Tháng 3 âm lịch hằng năm, người dân Hà Nam lại nô nức đón chờ Lễ hội chùa Đọi Sơn, một trong những sự kiện văn hóa tín ngưỡng quan trọng của vùng đất này. Lễ hội được tổ chức nhằm tôn vinh Đức Phật và tưởng nhớ vua Lý Nhân Tông, người có công lớn trong việc xây dựng và phát triển chùa.

Mở đầu lễ hội là nghi thức rước kiệu trang trọng từ chân núi lên chùa Long Đọi Sơn, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với vua Lý Nhân Tông và bà Nguyên Phi Ỷ Lan. Bên cạnh đó, lễ Tịch điền cũng là một phần không thể thiếu, tái hiện lại nét đẹp văn hóa truyền thống của người nông dân vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Ngoài phần lễ trang nghiêm, phần hội cũng diễn ra với nhiều hoạt động vui chơi, giải trí hấp dẫn, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Những trò chơi dân gian như hát đối, chơi cờ người, đấu vật... mang đến không khí vui tươi, náo nhiệt cho lễ hội.

Lễ hội đền Trúc

• Thời gian: ngày 6 - 10/2 âm lịch
• Địa điểm: thôn Quyển Sơn, xã Thi Sơn, Kim Bảng, Hà Nam

Lễ hội đền Trúc, hay còn gọi là hội Quyển Sơn, là một trong những lễ hội lớn nhất trong năm, thu hút đông đảo du khách từ khắp nơi đổ về trẩy hội. Đền Trúc Hà Nam, nơi thờ vị danh tướng Lý Thường Kiệt, tọa lạc trong khu du lịch đền Trúc - Ngũ Động Thi Sơn nổi tiếng. Lễ hội được tổ chức quy mô, hoành tráng từ đền Trúc đến ven núi Cấm, chùa Thi, kéo dài trong nhiều ngày với nhiều hoạt động sôi nổi, hấp dẫn.

Ngoài phần nghi lễ quan trọng, lễ hội đền Trúc còn có phần hội tưng bừng với nhiều trò chơi dân gian như chọi gà, kéo co, đấu vật, đập niêu... Đặc biệt, hội thi đua thuyền trên sông Đáy thu hút đông đảo nhân dân và du khách tham gia cổ vũ. Hát dậm Quyển Sơn, một loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo, được biểu diễn sau lễ rước tượng Phật về đền, kéo dài trong 3 ngày cho đến khi vãn hội, mang đến cho du khách những trải nghiệm văn hóa sâu sắc.

Lễ hội làng Dâu

• Thời gian: 15/2 âm lịch 
• Nơi diễn ra: làng Mỹ Đôi, xã An Mỹ, Bình Lục, Hà Nam

Lễ hội làng Dâu, một trong những sự kiện văn hóa quan trọng bậc nhất của Hà Nam, là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với ba vị anh hùng Ả Đào, Nguyễn Phương, Nguyễn Quế. Ba vị anh hùng đã có công lớn trong cuộc kháng chiến chống giặc Minh xâm lược, bảo vệ nền độc lập của dân tộc. Lễ hội không chỉ là dịp để ôn lại lịch sử hào hùng của quê hương, đất nước, mà còn là cơ hội để giáo dục thế hệ trẻ về lòng yêu nước, ý chí kiên cường và tinh thần đấu tranh bất khuất của dân tộc.

Lễ hội làng Dâu được tổ chức với hai phần chính: phần lễ và phần hội. Phần lễ diễn ra trang trọng với các nghi thức cúng tế, dâng hương để tưởng nhớ công ơn của các vị anh hùng. Phần hội lại tưng bừng, náo nhiệt với nhiều hoạt động vui chơi, giải trí, mang đậm bản sắc văn hóa địa phương.

 Đặc biệt, phần thi nuôi lợn to béo và sạch, làm bánh dày, thi trồng mía và trồng các loại trái cây để làm lễ vật không chỉ là dịp để người dân thể hiện tài năng, khéo léo của mình, mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho việc chuẩn bị lương thực trong chiến đấu. Phần thao, với bánh dày, thịt lợn và nước mía, lại là dịp để người dân tái hiện lại những hoạt động khao quân trong lịch sử, thể hiện tinh thần thượng võ của dân tộc.

Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn

• Thời gian: mùng 7/1 Âm lịch
• Nơi diễn ra: thôn Đọi Tín, xã Đọi Sơn, Duy Tiên, Hà Nam

Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn, một trong những sự kiện quan trọng bậc nhất ở Hà Nam, không chỉ là dịp để tôn vinh nền sản xuất nông nghiệp mà còn là dịp để thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với tổ tiên, những người đã có công khai khẩn đất hoang, đặt nền móng cho nghề nông. Khởi nguồn từ thời vua Lê Đại Hành, lễ Tịch điền đã trở thành một nét đẹp văn hóa truyền thống, được lưu truyền và gìn giữ cho đến ngày nay với nhiều nghi thức cổ truyền vẫn được tái hiện một cách trang trọng.

Mở đầu lễ hội là nghi thức rước chân nhang từ nơi thờ vua Lê Đại Hành về chùa, mang đến không khí trang nghiêm, linh thiêng. Điểm nhấn của lễ hội chính là nghi thức cày tịch điền, với một cụ ông được chọn lựa kỹ càng, hóa trang thành vua Lê Đại Hành để thực hiện những đường cày đầu tiên trên thửa ruộng. 

Lễ Tịch điền không chỉ có vậy, mà còn là một bức tranh rực rỡ với những hoạt động rước kiệu vua, rước tổ nghề, múa rồng, múa lân... cùng vô vàn hoạt động văn hóa nghệ thuật sôi nổi, hấp dẫn, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương đến tham gia, trải nghiệm.

Hội vật võ Liễu Đôi

• Thời gian: ngày 5 - ngày 10/1 Âm lịch
• Nơi diễn ra: làng Liễu Đôi, xã Liêm Túc, Thanh Liêm, Hà Nam

Mỗi độ xuân về, Hà Nam lại tưng bừng mở hội vật võ Liễu Đôi, không chỉ để tôn vinh vị thánh họ Đoàn, người anh hùng với sức mạnh phi thường đã đánh đuổi quân xâm lược, bảo vệ Tổ quốc, mà còn là dịp để khơi dậy tinh thần thượng võ, ý chí quật cường của dân tộc. Lễ hội là minh chứng cho tinh thần đoàn kết, kiên trung, sẵn sàng chiến đấu chống giặc ngoại xâm của cha ông ta.

Và không chỉ có các đô vật nam trổ tài, lễ hội vật võ Liễu Đôi còn là nơi để những bóng hồng thể hiện tài năng qua những màn đấu quyền, côn, kiếm đao điêu luyện, không hề thua kém đấng mày râu. Bên cạnh đó, lễ hội còn níu chân du khách bởi những hoạt động văn hóa độc đáo như thi nói vè, lễ chém chữ, hay cuộc thi tài trù với các món đặc sản chế biến từ ếch, lươn, ốc...

Hội thi thả diều 

• Thời gian: ngày 15/5 âm lịch
• Nơi diễn ra: làng Đại Hoàng, xã Hòa Hậu, Lý Nhân, Hà Nam

Tháng 5 âm lịch về, Hà Nam lại rộn ràng chào đón du khách đến với hội thi thả diều độc đáo, vui nhộn. Đây không chỉ là dịp để mọi người cùng nhau vui chơi, giải trí mà còn là dịp để gửi gắm những ước nguyện về một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no.

Để chuẩn bị cho hội thi, người dân đã bắt đầu công việc làm diều từ tháng 11 âm lịch. Mỗi làng sẽ tự thiết kế và chế tạo những cánh diều mang đậm dấu ấn riêng. Vào ngày hội, các đội chơi sẽ cùng nhau mặc áo dài truyền thống, đầu chít khăn, trang trọng tham gia vào lễ hội. 

Sau tiếng trống khai hội, những cánh diều đủ màu sắc sẽ đồng loạt bay lên, được người chơi khéo léo điều khiển cho đến khi tiếng trống kết thúc. Ban tổ chức sẽ làm việc tại sân đình để công bố kết quả và trao giải cho các đội thi xuất sắc nhất, khép lại một ngày hội tràn ngập niềm vui và ý nghĩa.

Hy vọng rằng, với những thông tin trong bài viết, bạn đọc đã có cái nhìn tổng quan về 10 lễ hội truyền thống nổi tiếng nhất ở Hà Nam. Mỗi lễ hội đều mang trong mình những giá trị văn hóa độc đáo, góp phần tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho vùng đất này. Nếu có dịp đến với Hà Nam, đừng quên tham gia vào những lễ hội này để trực tiếp trải nghiệm và khám phá những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.