Nếu đã quen thuộc với lụa Vạn Phúc nức tiếng của Hà Nội, hãy một lần về với Nha Xá để cảm nhận vẻ đẹp mộc mạc, tinh tế và câu chuyện lịch sử trầm mặc của một làng nghề lâu đời.
Hành trình của lụa Nha Xá bắt nguồn từ một câu chuyện đẹp trong lịch sử. Tương truyền rằng, vào thế kỷ 13, trong một lần đi thuyền qua đây, Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư đã dừng chân lại.
Thấy mảnh đất ven sông màu mỡ mà đời sống người dân còn cơ cực, ông đã đích thân truyền dạy cho họ kỹ thuật trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ, dệt lụa để tạo kế sinh nhai. Từ lời dạy quý báu đó, những tấm lụa đầu tiên đã ra đời, mềm mại và óng ả như nắng sông Hồng.
Tiếng lành đồn xa, những tấm lụa đẹp của Nha Xá nhanh chóng được các thương lái khắp nơi tìm đến. Làng nghề trở nên sầm uất đến độ, có cả một đội quân làm nghề "gánh lụa thuê", ngày ngày đưa những súc lụa quý ra bến sông để thuyền chở về kinh thành Thăng Long hoặc tỏa đi muôn ngả. Danh tiếng lụa Nha Xá vang danh từ đó, trở thành một trong những "thủ phủ" tơ lụa của đồng bằng Bắc Bộ.
Một chuyến đi đến Nha Xá không chỉ là tham quan, mà là một hành trình trải nghiệm bằng tất cả các giác quan.
Ngay từ đầu làng, bạn sẽ được chào đón bởi một âm thanh rất đặc trưng: tiếng lách cách, lách cách đều đặn của những con thoi vang lên từ khắp các ngôi nhà. Đó không phải là tiếng ồn ào, mà là nhịp thở, là sức sống của làng nghề, một "bản giao hưởng" của lao động đã ngân vang suốt hàng trăm năm.
Đừng ngần ngại ghé vào một xưởng dệt bất kỳ, bạn sẽ được các nghệ nhân hiếu khách chào đón. Tại đây, bạn sẽ có cơ hội tận mắt chứng kiến toàn bộ quy trình làm ra một tấm lụa, từ khâu guồng tơ từ kén tằm, nhuộm màu bằng các nguyên liệu tự nhiên cho đến khi những sợi tơ mỏng manh được dệt thành tấm lụa hoàn chỉnh trên khung cửi gỗ.

Điều tuyệt vời nhất khi đến Nha Xá là bạn có thể mua lụa tận gốc. Các sản phẩm ở đây vô cùng đa dạng, từ những tấm vải lụa trơn, lụa hoa, lụa đũi dùng để may áo dài, váy đầm, cho đến những chiếc khăn choàng mềm mại, cà vạt lịch lãm. Lụa Nha Xá nổi tiếng với đặc tính mềm, nhẹ, mát vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông, là món quà tinh tế và ý nghĩa cho bạn bè, người thân.
Dù phải đối mặt với nhiều thách thức của thị trường hiện đại, những người con Nha Xá vẫn ngày đêm miệt mài bên khung dệt, nỗ lực gìn giữ tinh hoa mà cha ông để lại. Một chuyến đi đến Nha Xá không chỉ mang về những tấm lụa đẹp, mà còn là một cuộc du hành về quá khứ, để thêm yêu và trân trọng những giá trị văn hóa đang cần được bảo tồn và phát huy.