Lễ hội Vịnh Xuân Đài là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc nhất của tỉnh Phú Yên, được tổ chức thường niên vào dịp Tết Nguyên đán tại phường Xuân Đài, thị xã Sông Cầu. Lễ hội thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương bởi không khí náo nhiệt, sôi động cùng những hoạt động văn hóa, thể thao đặc sắc mang đậm bản sắc vùng biển.

Trong quá trình lao động và sinh sống trên biển, người ngư dân luôn đối mặt với nhiều hiểm nguy từ thiên nhiên. Vì vậy, họ tín ngưỡng và tôn thờ các vị thần biển, trong đó có cá Ông (cá voi) - vị thần được coi là biểu tượng của sự may mắn, che chở cho ngư dân trên biển. Lễ hội vịnh Xuân Đài ra đời như một cách để người dân thể hiện lòng biết ơn đến các vị thần, cầu mong sự bình an, thuận lợi trong công việc đánh bắt.
Lễ hội vịnh Xuân Đài không chỉ là dịp để người dân vui chơi, giải trí mà còn là sản phẩm du lịch hấp dẫn, góp phần thu hút du khách đến với Phú Yên. Đến với lễ hội, du khách sẽ được trải nghiệm không khí tưng bừng, nhộn nhịp của ngày hội, tìm hiểu về nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân vùng biển, thưởng thức cảnh đẹp thiên nhiên và ẩm thực phong phú.

Để phát triển du lịch lễ hội vịnh Xuân Đài, chính quyền địa phương đã và đang tiếp tục đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, đa dạng hóa các hoạt động lễ hội, nâng cao chất lượng dịch vụ... nhằm mang đến cho du khách những trải nghiệm thú vị và đáng nhớ.
Lễ hội vịnh Xuân Đài thực sự là một bức tranh văn hóa đa sắc màu với chuỗi hoạt động phong phú, hấp dẫn, phản ánh rõ nét đời sống tinh thần và nét đẹp truyền thống của người dân vùng biển.
Sáng sớm mùng 4 Tết, không khí trang nghiêm bao trùm lên đền thờ cá Ông (cá voi) ở làng Xuân Hải. Người dân trong trang phục truyền thống, thành kính dâng hương, hoa quả, và các lễ vật lên cá Ông - vị thần biển được ngư dân tôn thờ. Nghi thức tế lễ được cử hành long trọng với sự tham gia của các bậc cao niên trong làng, cùng lời khấn cầu mong cá Ông phù hộ cho một năm mưa thuận gió hòa, ngư dân ra khơi bắt được nhiều cá, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Tiếng trống, tiếng hò reo của người dân hai bên bờ vang lên, báo hiệu màn đua thuyền hấp dẫn bắt đầu. Hàng chục chiếc thuyền đua được trang trí rực rỡ sắc màu, cùng những tay chèo vạm vỡ, thi tài trên dòng nước xanh biếc của vịnh Xuân Đài. Không khí căng thẳng, hồi hộp bao trùm khắp không gian khi các đội thuyền ganh đua quyết liệt, vượt qua mỗi sóng nước để về đích. Màn đua thuyền không chỉ là cuộc tranh tài về sức mạnh, sự khéo léo mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường của ngư dân vùng biển.
Bên cạnh màn đua thuyền sôi động, lắc thúng chai là một trò chơi dân gian độc đáo thu hút sự chú ý của du khách. Những chiếc thúng chai nhỏ bé trở thành "sân khấu" cho người chơi trình diễn kỹ thuật lắc thúng điêu luyện. Họ ngồi vững trong thúng, dùng sức đẩy của tay và chân để lắc thúng quay tròn trên mặt nước. Tiếng cười, tiếng hò reo cổ vũ vang lên khiến bầu không khí thêm phần náo nhiệt.

Ghé thăm lễ hội, bạn đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức những làn điệu bài chòi ngọt ngào, sâu lắng. Các nghệ nhân trong trang phục bà ba, khăn rằn, ngồi quây quần bên chiếc trống chầu, cất cao giọng hát những bài chòi vui nhộn, hài hước, châm biếm nhẹ nhàng về đời sống xã hội. Lời ca dí dỏm, giai điệu réo rắt của bài chòi mang đến cho người nghe những phút giây thư giãn thoải mái.
Lễ hội còn có các màn biểu diễn võ thuật đặc sắc, thể hiện bản lĩnh và tinh thần thượng võ của người dân xứ biển. Các võ sư với nội công thâm hậu, thể hiện những đòn thế võ cổ truyền mạnh mẽ, dứt khoát. Màn múa võ bính khí với những loại vũ khí truyền thống như kiếm, đao, giáo, mác... càng làm tăng thêm sự hấp dẫn cho lễ hội.

Hội thi ẩm thực là cơ hội tuyệt vời để du khách khám phá và thưởng thức những món ăn đặc sản của vùng biển Xuân Đài. Từ những món ăn dân dã như gỏi cá mai, cá ngừ đại dương đến những món ăn cao cấp như tôm hùm, cua huỳnh đế... đều được chế biến công phu, hấp dẫn bởi bàn tay khéo léo của người dân địa phương.
Lễ hội vịnh Xuân Đài là một nét đẹp văn hóa đặc sắc của vùng đất Phú Yên. Đến với lễ hội, du khách sẽ được hòa mình vào không khí tưng bừng, nhộn nhịp, cảm nhận được nét đẹp truyền thống và tình người ấm áp của người dân xứ biển.