Nơi thờ 8 vị vua nhà Lý, sở hữu bức cuốn thư "Chiếu dời đô" - Bức chiếu bằng gốm lớn nhất Việt Nam

Đây không chỉ là nơi thờ phụng tám vị vua anh minh của triều Lý – những người đã có công lao to lớn trong việc khai quốc, xây dựng và bảo vệ non sông – mà còn là nơi lưu giữ một báu vật độc đáo: bức cuốn thư "Chiếu dời đô" bằng gốm Bát Tràng lớn nhất Việt Nam.

Theo trang thông tin đối ngoại tỉnh Bắc Ninh, lịch sử hình thành Đền Đô gắn liền với những ngày đầu định đô Thăng Long. Ngôi đền được khởi dựng vào năm Canh Tuất 1030, chỉ một năm sau khi Vua Lý Thái Tổ ban Chiếu dời đô từ Hoa Lư về thành Đại La.

Theo dòng chảy của truyền thuyết và dã sử, khi vua Lý Thái Tổ trở về thăm quê hương Cổ Pháp, người dân địa phương đã cùng nhau dựng lên một ngôi nhà lớn để thành kính nghênh đón. Sau khi đức vua băng hà, nối theo di nguyện, vua Lý Thái Tông đã cho tu sửa, mở rộng ngôi nhà ấy thành nơi thờ tự trang trọng, phụng sự vua cha, đặt nền móng cho Đền Đô ngày nay. 

Trải qua bao thăng trầm lịch sử, Đền Đô vẫn giữ được vị thế là một trong những công trình kiến trúc thời Lý còn lại tương đối nguyên vẹn, là nơi để hậu thế tưởng nhớ công đức của các vị tiên đế.

Bước vào khuôn viên Đền Đô với tổng diện tích hơn 31.000m², du khách sẽ cảm nhận được một không gian thanh tịnh, cổ kính, được chia thành hai khu vực chính là nội thành và ngoại thành. 

Ngay từ cổng Ngũ Long Môn uy nghi với năm cửa và những hình rồng đá chạm trổ tinh xảo uốn lượn – biểu tượng cho sự thịnh vượng của vương triều Lý – đã mở ra một hành trình ngược dòng lịch sử. Qua cổng là khoảng sân đền rộng lớn, nơi đặt một lư hương lớn luôn nghi ngút khói trầm, hướng thẳng vào nhà Phương Đình – một công trình kiến trúc đẹp mắt thường dùng làm nơi chuẩn bị nghi lễ trước khi vào chính điện.

Khu nội thành là trung tâm của các hoạt động tế lễ, với các công trình kiến trúc được xây dựng chủ yếu bằng gỗ lim và đá ong, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa nét trang nghiêm, bề thế của kiến trúc cung đình và vẻ mộc mạc, gần gũi của kiến trúc dân gian. 

Các chi tiết điêu khắc trên gỗ, đá với hình tượng rồng, phượng, hoa sen... được chạm trổ vô cùng tinh xảo, phản ánh tài năng của các nghệ nhân bậc thầy thời Lý cũng như quan niệm về vũ trụ, nhân sinh của người Việt xưa. 

Chính điện của đền Đô là nơi uy nghiêm và linh thiêng nhất, là nơi đặt bài vị thờ tự tám vị vua nhà Lý: Lý Thái Tổ, Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông, Lý Thần Tông, Lý Anh Tông, Lý Cao Tông và Lý Huệ Tông. Không gian nơi đây khiến mỗi người con đất Việt khi bước vào đều cảm thấy lòng thành kính dâng trào. Bên trong chính điện còn lưu giữ bản sao "Chiếu dời đô" và tương truyền có cả bản "Nam quốc sơn hà" của Lý Thường Kiệt (nhà quân sự, nhà chính trị rất nổi tiếng làm quan qua 3 triều Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông) – được xem như bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc.

Điểm nhấn đặc biệt và thu hút sự chú ý của đông đảo du khách chính là bức cuốn thư "Chiếu dời đô" bằng gốm độc đáo. Tọa lạc trang trọng ở phía bên phải tiền đường, bức đại tự này được chế tác từ gốm Bát Tràng, với kích thước ấn tượng: chiều rộng hơn 8 mét và chiều cao 3,5 mét, được công nhận là bức cuốn thư "Chiếu dời đô" bằng gốm lớn nhất Việt Nam. 

Toàn bộ nội dung của áng thiên cổ hùng văn do Vua Lý Thái Tổ ban hành năm 1010 được đắp nổi bằng chữ Hán một cách công phu, tỉ mỉ. Bức cuốn thư không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật gốm sứ đặc sắc mà còn là biểu tượng cho tầm nhìn chiến lược, ý chí quyết đoán và khát vọng xây dựng một quốc gia độc lập, hùng cường của vị vua khai sáng triều Lý.

Ngoài các công trình chính, Đền Đô với hồ bán nguyệt uốn lượn còn có nhà Thủy đình cùng với Nhà bia đền Cổ Pháp, Nhà chuyền bồng, tất cả tạo nên một quần thể kiến trúc hoàn chỉnh, vừa cổ kính, vừa thơ mộng.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc nghệ thuật vô giá, Đền Đô không chỉ là một điểm đến tâm linh quan trọng, nơi người dân cả nước tìm về để tưởng nhớ công ơn của các bậc tiền nhân, mà còn là một địa chỉ du lịch văn hóa hấp dẫn. 

Đến với Đền Đô, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những tinh hoa kiến trúc, điêu khắc thời Lý mà còn có cơ hội hiểu sâu sắc hơn về một giai đoạn lịch sử huy hoàng của dân tộc, khơi dậy niềm tự hào về cội nguồn và truyền thống vẻ vang của đất nước.