Ngồi ở đâu trên máy bay là an toàn nhất?

Điều này càng đáng nói khi xét đến câu chuyện của một người đàn ông - anh Viswashkumar Ramesh - người sống sót duy nhất trong vụ tai nạn máy bay 12/6/2025 của hãng Air India khiến 241 người còn lại trên chuyến bay thiệt mạng. 

Anh Ramesh, khi đó đang đi du lịch cùng anh trai, ngồi ở ghế 11A trên hành trình từ Ahmedabad đến London.

Theo quan niệm chung từ trước đến nay, ngồi ở giữa hoặc phía sau máy bay sẽ an toàn hơn (xét theo các thống kê). Một nghiên cứu năm 2017 của Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ (NTSB) sau khi điều tra 20 vụ tai nạn máy bay từ năm 1971 đã phát hiện ra rằng những người ngồi ở phía sau có cơ hội sống sót cao hơn những người ở phía trước. Ngoài ra, những người ngồi gần khu vực cánh máy bay cũng có cơ hội sống sót tốt hơn.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là các vị trí khác không an toàn, mà chỉ là tỷ lệ sống sót có thể cao hơn ở phía sau trong trường hợp xảy ra sự cố. Dẫu vậy, không có chỗ ngồi nào đảm bảo an toàn tuyệt đối trên máy bay vì còn phụ thuộc vào nguyên nhân dẫn đến tai nạn. 

Một nghiên cứu do tạp chí TIME thực hiện vào năm 2015 cũng cho thấy các ghế giữa ở phía sau máy bay có tỷ lệ tử vong thấp nhất; những vị trí nguy hiểm nhất là ghế cạnh lối đi ở một phần ba giữa của khoang máy bay.

Vậy làm thế nào để giải thích việc anh Ramesh ngồi ở phía trước máy bay mà lại là người sống sót duy nhất?

Steve Wright, một cựu kỹ sư phần mềm và hệ thống trong ngành hàng không vũ trụ thương mại và là cựu phó giáo sư về hệ thống điện tử hàng không và máy bay tại UWE Bristol, đã thường xuyên trăn trở về câu hỏi "chỗ ngồi an toàn nhất".

Đối với Wright, câu chuyện sống sót của Air India là một trường hợp đặc biệt vì nhiều lý do. Ông nói rằng mặc dù việc ngồi ở phía trước máy bay thường có thể gặp nhiều rủi ro hơn về cơ hội sống sót, nhưng vụ tai nạn ở Ấn Độ lại là một trường hợp "không điển hình".

"Khi một chiếc máy bay rơi, nó thường lao xuống theo phương chúi mũi, và đó dĩ nhiên là lý do tại sao ghế 11A sẽ là một trong những nơi đầu tiên cảm nhận được tác động," Wright nói. Nhưng chuyến bay của Air India lại "lún" xuống mặt đất trong tình trạng ngóc đầu lên. Wright cho rằng sự sống sót của Ramesh, "trớ trêu thay, một phần là vì anh ấy ngồi ở phía trước".

Trong khi đó, trong những trường hợp thông thường khi máy bay lao xuống theo phương chúi mũi, phần đầu của máy bay được biết đến là sẽ "đóng vai trò như một bộ phận giảm xóc", theo John Hansman, giáo sư hàng không và du hành vũ trụ tại MIT.

Wright cho biết thông thường nơi an toàn nhất bên trong máy bay là gần cánh, nơi có nhiều "kết cấu chịu lực" hơn để bảo vệ hành khách trong trường hợp khẩn cấp.

Jim Braucle, một luật sư chuyên về hàng không của công ty luật Motley Rice, cho biết qua các sơ đồ ông đã xem, ghế của Ramesh nằm ngay cạnh một lối thoát hiểm và ở phía trước cánh máy bay. Chiếc ghế cạnh cửa sổ này nằm ngay sau khu vực hạng thương gia trên chiếc Boeing 787.

"Về mặt cấu trúc trên máy bay, phần chắc chắn nhất rõ ràng là nơi có cánh," Braucle nói. "Và anh ấy ở gần một lối thoát hiểm—tôi biết anh ấy không thoát ra ngoài bằng lối đó vì bị kẹt sau đống đổ nát, nhưng những khu vực đó được gia cố để trong trường hợp xảy ra tai nạn, cửa không bị biến dạng, giúp mọi người có thể thoát ra ngoài."

Braucle cho biết, ở hàng ghế thoát hiểm, khoảng không gian rộng rãi hơn cũng có thể cứu mạng. "Khi mọi thứ bắt đầu sụp đổ và mọi người ngã về phía sau ghế của mình... tôi biết là không nhiều, nhưng tôi nghĩ từng đó inch cũng rất quan trọng," ông lưu ý.

Đồng tình với quan điểm trên, Wright chỉ ra rằng việc ngồi gần lối thoát hiểm là vô cùng quan trọng, vì hầu hết các trường hợp khẩn cấp mà ông biết không liên quan đến tai nạn rơi máy bay, mà là kết quả của các sự cố trên đường băng.

Nếu câu chuyện của Ramesh cho thấy điều gì, thì đó là việc sống sót trong một vụ tai nạn máy bay có thể không phụ thuộc nhiều vào vị trí ngồi, mà là vào cách thức chính xác mà máy bay gặp nạn—điều mà không một hành khách nào có thể lường trước được.

Nếu một cánh cửa bị bung ra giữa không trung, hàng ghế thoát hiểm có thể không còn là nơi an toàn như mô tả. Điều an toàn nhất trong trường hợp này lại khác với điều an toàn nhất trong một cuộc hạ cánh khẩn cấp trên mặt nước.

Đây là lý do tại sao Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) khuyên hành khách nên lắng nghe phi hành đoàn và phi công, và trong trường hợp khẩn cấp, hãy xác định và sử dụng các hàng ghế thoát hiểm. Hành khách cũng nên dành thời gian xem lại và làm quen với thẻ hướng dẫn an toàn cho hành khách trước khi cất cánh.