Lễ hội Roóng Poọc: Nét văn hóa độc đáo của dân tộc Giáy tại Sapa

Hãy cùng hòa mình vào không khí rộn ràng của lễ hội Roóng Poọc, khám phá những nét đẹp văn hóa đặc sắc của người Giáy tại Sapa.

Thời gian và nơi diễn ra lễ hội Roóng Poọc

Hàng năm, cứ vào ngày Thìn tháng Giêng âm lịch, người Giáy ở Sapa lại nô nức tổ chức lễ hội Roóng Poọc - một nét văn hóa độc đáo mang đậm bản sắc dân tộc. Lễ hội thường được diễn ra trên cánh đồng bằng phẳng đầu bản, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương.

Trong không khí ấm áp của mùa xuân, dòng người từ khắp nơi đổ về tham gia lễ hội xuống đồng, hòa mình vào những trò chơi dân gian, tiếng nhạc, tiếng cười rộn rã. Người dân bản làng với bản tính hiếu khách, nhiệt tình chào đón du khách, tạo nên bầu không khí vui tươi, gần gũi.

Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội Roóng Poọc

Người Giáy, một nhánh của nhóm dân tộc Tày - Thái, cư trú chủ yếu tại bản Tả Van, Sapa, Lào Cai. Ngoài tên gọi chính, đồng bào còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Nhắng, Dẳng, Pâu Thìn, Cùi Chu hay Xạ. Nghề nghiệp chính của người Giáy là trồng lúa nước, bên cạnh đó, họ còn chăn nuôi gia súc và làm nương rẫy.

Với đời sống gắn liền với nông nghiệp, lễ hội Roóng Poọc (hay còn gọi là lễ hội Xuống đồng) giữ vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người Giáy. Tổ chức hàng năm tại xã Tả Van, lễ hội là dịp để người dân gửi gắm ước nguyện về một năm mới bình an, mưa thuận gió hòa, gia súc sinh sôi, mùa màng bội thu. Đặc biệt, nghi thức cầu mưa với hình ảnh con rồng được dán trên vòng nhật nguyệt thể hiện rõ nét tín ngưỡng phồn thực của người Giáy, mong muốn thiên nhiên ưu ái, ban tặng cho con người cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Quy trình tổ chức lễ hội Roóng Poọc

Công tác chuẩn bị

Ngay từ sáng sớm, các bậc cao niên, chức sắc trong làng đã tề tựu tại nhà chủ làng để chuẩn bị lễ vật cúng thần linh. Giữa trung tâm khu đất diễn ra lễ hội, một cây mai cao vút được dựng lên, trên ngọn treo vòng tròn làm bằng tre tượng trưng cho mặt trời (dán giấy đỏ) và mặt trăng (dán giấy vàng). Đây là hình ảnh biểu tượng cho sự hài hòa của vũ trụ, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.

Phần lễ

Phần lễ được cử hành trong không khí trang nghiêm, với sự tham gia của đông đảo người dân trong bản. Mọi người thành tâm cầu nguyện thần linh ban phước lành cho gia đình, cho gia súc, gia cầm sinh sôi nảy nở, cây cối tốt tươi. Thầy cúng, trong trang phục áo dài cài khuy nách truyền thống, thắp hương, vái lạy và đọc bài cúng tế.

Tiếp đó, thầy cúng gieo quẻ âm dương, cầu mong cuộc sống ấm no, hạnh phúc, xóm làng bình yên, mùa màng bội thu, người dân khỏe mạnh. Sau khi đốt vàng mã, thầy cúng làm lễ vái với những quả còn - vật phẩm không thể thiếu trong Roóng Poọc. Phần lễ kết thúc, nhường chỗ cho những hoạt động vui chơi, giải trí của phần hội.

Phần hội

Kết thúc phần lễ trang nghiêm, tiếng trống, chiêng, kèn pí lè rộn rã nổi lên, báo hiệu phần hội với những trò chơi dân gian đặc sắc chính thức bắt đầu. Đây là lúc cộng đồng người Giáy tại Sapa được thỏa sức vui chơi, giao lưu sau những ngày Tết thăm hỏi, chúc tụng.

Mở đầu phần hội là trò chơi ném còn. Các bậc cao niên trong bản sẽ chia làm hai phe nam nữ, lần lượt ném 6 quả còn qua 3 vòng để khai mạc cuộc chơi. Sau đó, mọi người hào hứng tham gia, cùng nhau ném còn qua khung tre được dựng sẵn. Người Giáy quan niệm rằng, khi phông còn bị ném thủng thì năm đó mùa màng sẽ bội thu.

Tiếp nối không khí náo nhiệt là trò chơi kéo co đầy kịch tính. Đội nam đại diện cho phía Đông, tượng trưng cho mặt trời, sẽ cầm phần gốc dây, đối đầu với đội nữ cầm phần ngọn dây. Theo tục lệ, đội nam sẽ luôn giành chiến thắng, còn đội nữ "nhường nhịn" để cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, ngũ cốc phong đăng.

Kết thúc các trò chơi, già làng tiến hành nghi thức cúng thần linh, cầu cho mùa màng bội thu. Hai thanh niên khỏe mạnh sẽ cùng hai con trâu xuống đồng cày 5 đường thẳng tắp, tượng trưng cho sự khởi đầu của một mùa vụ mới.