Khám phá hương vị đặc trưng của mắm tép Gia Viễn, Ninh Bình

Nguồn gốc của mắm tép Gia Viễn

Gia Viễn là vùng đất chiêm trũng thuộc tỉnh Ninh Bình, nơi quanh năm ngập nước, sở hữu nguồn thủy sản nước ngọt phong phú. Chính điều kiện tự nhiên đặc biệt này đã tạo nên những món ăn độc đáo, trong đó mắm tép Gia Viễn là một ví dụ điển hình.

Từ xa xưa, người dân Gia Viễn vốn sống chủ yếu bằng nghề nông. Để tích trữ tép - loại thủy sản chỉ có theo mùa - làm thức ăn quanh năm, họ đã sáng tạo ra phương pháp ủ mắm tép. Trải qua nhiều thế hệ, công thức làm mắm tép được lưu truyền và hoàn thiện, tạo nên món đặc sản nức tiếng gần xa.

Ninh Bình là vùng đất hội tụ những điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch, với cảnh quan thiên nhiên đa dạng, kết hợp giữa núi non hùng vĩ và những di tích lịch sử lâu đời. Nhờ đó, ẩm thực Ninh Bình, trong đó có mắm tép Gia Viễn, ngày càng được biết đến rộng rãi, thu hút du khách trong và ngoài nước. Món ăn dân dã này không chỉ mang đậm hương vị đồng quê mà còn là nét chấm phá độc đáo trong bức tranh văn hóa ẩm thực của vùng đất Cố đô.

Mắm tép Gia Viễn - Món ăn thường có trong bữa ăn của dân địa phương

Đến Gia Viễn (Ninh Bình), bạn sẽ thấy mắm tép là món ăn quen thuộc trong bữa cơm hàng ngày của người dân nơi đây. Vào mùa tép, hầu hết các gia đình đều mua tép về tự ngâm ủ theo công thức riêng để dành ăn quanh năm.

Mắm tép có thể dùng để nêm nếm các món ăn hoặc đơn giản là chưng lên, hấp cơm rồi thưởng thức. Người dân Ninh Bình thường chỉ cần một chén mắm tép chưng với hành khô, tỏi phi và lá gừng thơm là đã có bữa cơm giản dị mà đậm đà hương vị.

Không ai biết chính xác mắm tép Gia Viễn có từ bao giờ, chỉ biết rằng từ đời này qua đời khác, người dân nơi đây vẫn giữ thói quen tự tay ủ mắm tép như một nét văn hóa truyền thống. Mỗi gia đình lại có bí quyết riêng để tạo nên hương vị mắm tép đặc trưng.

Các bước ủ mắm tép tuy đơn giản, nhưng để có được mẻ mắm ngon đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm. Ví dụ như rang thính, phải rang bằng lửa nhỏ liu riu, đảo đều tay cho đến khi gạo chuyển màu vàng ruộm thì thính mới thơm ngon. Chỉ cần một chút sơ suất cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng mẻ mắm.

Ý nghĩa của mắm tép Gia Viễn

Xưa kia, cứ đến mùa, người dân Ninh Bình lại rủ nhau ra đồng riu tép. Công việc này thường được làm theo cặp vợ chồng, người chồng lội xuống ruộng riu, người vợ ngồi trên bờ rửa tép. Hình ảnh ấy đã trở thành một nét sinh hoạt văn hóa đặc trưng của vùng quê Bắc Bộ.

Ngày nay, do cuộc sống bận rộn, nghề riu tép chủ yếu do phụ nữ đảm nhiệm. Để có được những mẻ tép tươi ngon, họ phải dậy từ sớm tinh mơ, lội xuống những ruộng nước nhiều rong rêu. Mùa tép thường bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 12, khi nước đục và tép sinh sôi nhiều. Những người thạo nghề, nhanh tay có thể riu được 3-5kg tép mỗi ngày, mang lại nguồn thu nhập khá. Tuy nhiên, công việc này cũng lắm vất vả, khi phải ngâm mình dưới nước lạnh nhiều giờ liền.

Tép riu được người dân bán ở chợ hoặc cung cấp cho các cơ sở sản xuất mắm tép Gia Viễn. Mắm tép Gia Viễn nổi tiếng khắp cả nước với hương vị thơm ngon đặc trưng, được làm theo công thức gia truyền. Nghề làm mắm tép không chỉ góp phần gìn giữ nét đẹp ẩm thực truyền thống mà còn tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người dân địa phương, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển.

Nên mua mắm tép Gia Viễn ở đâu?

Đến Gia Viễn, du khách sẽ dễ dàng tìm thấy món mắm tép trứ danh ở khắp nơi. Mắm tép Gia Viễn nổi tiếng với hương vị đặc trưng, là món quà quê dân dã được nhiều người ưa chuộng. Để có thêm nhiều lựa chọn và trải nghiệm không khí mua sắm nhộn nhịp, du khách có thể ghé thăm chợ Điểm - khu chợ phiên nổi tiếng họp vào các ngày mùng 2 và mùng 8 âm lịch hàng tháng.

Tại chợ Điểm, khu vực bán mắm tép thường nằm trong các sạp bán đồ khô, cùng với cá khô, mực khô và nhiều loại hải sản khác. Người bán hàng thân thiện, nhiệt tình sẽ tư vấn cho du khách lựa chọn loại mắm ngon nhất và giới thiệu thêm nhiều đặc sản Ninh Bình khác. Đặc biệt, đừng quên thưởng thức món mắm tép ăn kèm thịt dê cơm cháy - một sự kết hợp hoàn hảo, đậm đà hương vị Cố đô.

Một trong những sạp bán mắm tép ngon nhất chợ Điểm là sạp của bà Hào - người đã có hơn nửa đời gắn bó với nghề làm mắm. Bà Hào tự hào chia sẻ về bí quyết chọn tép tươi ngon và quy trình ủ mắm gia truyền, đảm bảo chất lượng và hương vị "độc nhất vô nhị". Bà còn vui vẻ kể về những vị khách quen đặt mua mắm tép với số lượng lớn để làm quà. Trò chuyện cùng bà Hào, du khách sẽ hiểu thêm về nét đẹp lao động của người dân địa phương, khiến chuyến đi thêm phần ý nghĩa.