Du lịch Bản Che Căn Điện Biên: Trải nghiệm bản làng Thái giữa núi rừng Tây Bắc

Bản Che Căn được ví như "bảo tàng sống" của người Thái, với những nét văn hóa đặc sắc về kiến trúc nhà sàn, trang phục truyền thống, tín ngưỡng, lễ hội... Tất cả tạo nên sức hút khó cưỡng đối với du khách yêu thích khám phá văn hóa bản địa.

Bản Che Căn ở đâu Điện Biên?

Nằm nép mình bên ngoài lòng chảo Mường Thanh, cách thành phố Điện Biên Phủ hơn 30km, bản Che Căn (xã Mường Phăng, huyện Điện Biên) hiện lên như một bức tranh thủy mặc giữa đại ngàn Tây Bắc.

Để đến được Che Căn, du khách có thể lựa chọn một trong hai cung đường:

• Từ Quốc lộ 279: Qua xã Nà Nhạn, huyện Điện Biên, sau đó theo Tỉnh lộ 3 vào xã Mường Phăng.
• Từ phía Đông Nam thành phố Điện Biên Phủ: Đi qua xã Tà Lèng.

Cả hai tuyến đường đều uốn lượn quanh co, men theo lòng hồ Pá Khoang thơ mộng, ẩn mình dưới tán rừng đặc dụng xanh ngát. Không khí trong lành, cảnh sắc thiên nhiên yên bình, đưa du khách lạc vào những "tiểu vùng văn hóa" của đồng bào Khơ Mú, Thái, Mông... sinh sống từ bao đời nay.

Bản Che Căn là nơi cư trú của gần 100 hộ dân, với hơn 430 nhân khẩu, đều là đồng bào dân tộc Thái. Nơi đây hội tụ đầy đủ điều kiện để phát triển du lịch sinh thái và văn hóa cộng đồng. Phía sau bản là dãy núi Pú Đồn hùng vĩ, với đỉnh Pú Huốt cao hơn 1.700m so với mực nước biển. Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chọn đỉnh núi này làm trạm quan sát, theo dõi diễn biến chiến trường ở lòng chảo Mường Thanh. Phía trước bản là con suối Nậm Phăng hiền hòa, uốn lượn qua các bản làng của xã Mường Phăng.

Bản Che Căn - Một trong những bản văn hóa truyền thống được đầu tư bảo tồn

Bản Che Căn (Điện Biên) nổi bật với những giá trị văn hóa Thái cổ độc đáo hiếm nơi nào có được. Nơi đây lưu giữ nguyên vẹn kiến trúc nhà sàn truyền thống, trang phục đặc sắc, tín ngưỡng, lễ hội và các nghề thủ công như dệt thổ cẩm, đan lát, rèn, mộc, làm nhạc cụ... Cùng với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, khí hậu trong lành, Che Căn sở hữu tiềm năng to lớn để phát triển du lịch cộng đồng, thu hút du khách trong và ngoài tỉnh.

Từ trung tâm xã Mường Phăng, men theo con đường bê tông sạch đẹp, bản Che Căn hiện ra với những nếp nhà sàn cổ kính ẩn mình giữa núi rừng xanh thẳm. Điểm xuyết trên nền xanh ấy là sắc trắng tinh khôi của hoa mận đầu mùa, tô điểm thêm vẻ đẹp cho bản làng. Dưới mái hiên nhà sàn, những người phụ nữ Thái cần mẫn thêu thùa, may vá, chế biến những món ăn truyền thống, tạo nên khung cảnh yên bình, đậm đà bản sắc dân tộc.

Ông Mùa A Kềnh, Phó Chủ tịch UBND xã Mường Phăng, cho biết: "Ngày 29/6/2006, Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã ký Quyết định số 2620/QĐ-BVHTT công nhận Che Căn là bản truyền thống tiêu biểu dân tộc ít người và là một trong 20 bản văn hóa truyền thống của cả nước được đầu tư bảo tồn".

Nét độc đáo của Bản Che Căn Điện Biên

Đến Che Căn, du khách không khỏi ấn tượng trước kiến trúc nhà sàn độc đáo của người Thái đen. Tựa lưng vào núi đồi, mặt hướng ra sông suối hay cánh đồng, những ngôi nhà sàn truyền thống này được dựng trên nền đất cao ráo, thoáng mát theo quan niệm từ xa xưa. Nhà sàn hai tầng, tầng trên chia làm 3 gian, vừa là không gian sinh hoạt của gia đình, vừa dùng để tiếp khách. Tầng dưới là nơi cất giữ nông cụ, củi gỗ, hoặc làm chuồng trại chăn nuôi.

Trước kia, do điều kiện kinh tế còn khó khăn, nhà sàn của người Thái thường được làm khá đơn giản với mái tranh, vách tre nứa. Sau năm 1954, nhà sàn dần được xây dựng kiên cố hơn với mái ngói, vách gỗ. Ngày trước, người dân thường nhốt gia súc, gia cầm dưới gầm sàn để tránh thú dữ. Tuy nhiên, nhiều năm trở lại đây, để đảm bảo vệ sinh, người dân đã chuyển chuồng trại ra khu vực riêng.

Bên cạnh kiến trúc nhà sàn, Che Căn còn níu chân du khách bởi những lễ hội đặc sắc mang đậm bản sắc văn hóa như: "Xên bản", "Xên mường", "Kin lẩu nó"... cùng các điệu dân ca, dân vũ độc đáo, thể hiện tinh thần cộng đồng gắn kết.

Món ăn ở bản Che Căn

Văn hóa ẩm thực là một trong những nét đặc trưng tạo ấn tượng mạnh mẽ với du khách khi đến với đồng bào Thái đen ở Che Căn. Ẩm thực giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống của người Thái nơi đây. Mỗi món ăn đều được chế biến cầu kỳ với những phương thức riêng, kết hợp nguyên liệu đặc trưng cùng gia vị độc đáo, thể hiện sự tinh tế và lòng hiếu khách của đồng bào.

Xôi nếp nương đồ bằng chõ gỗ, chấm cùng chẩm chéo được chế biến từ cá, rau thơm và các loại gia vị như ớt, mắc khén, tạo nên hương vị khó quên. Bên cạnh đó, các món thịt trâu, bò, gà tẩm ướp mắc khén, tỏi, ớt, gừng rồi nướng trên than hồng hoặc vùi tro bếp cũng là những đặc sản hấp dẫn du khách. Sinh sống trong điều kiện địa lý, khí hậu đặc thù, người Thái ở Che Căn đã sáng tạo nên những món ăn mang hương vị riêng, góp phần làm phong phú thêm văn hóa ẩm thực của dân tộc.

Che Căn đang dần trở thành hình mẫu trong phát triển du lịch cộng đồng tại xã Mường Phăng. Nơi đây sở hữu nhiều di tích lịch sử cấp quốc gia như Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ, Trạm quan sát trên đỉnh Pú Huốt, Quảng trường mừng công Chiến thắng Điện Biên Phủ... cùng với khu du lịch sinh thái rừng đặc dụng Mường Phăng, hồ Pa Khoang. Đây là tiềm năng lớn để Che Căn thu hút du khách. Bằng việc khai thác hiệu quả những lợi thế này, chính quyền xã Mường Phăng và các cơ quan chức năng có thể đưa du lịch cộng đồng ở Che Căn phát triển mạnh mẽ, biến nơi đây thành điểm đến hấp dẫn du khách khi đến với Điện Biên.