Biểu tượng vượt thời gian của TP.HCM - Dinh Độc Lập do ai thiết kế?

Khi có dịp đến khám phá TP.HCM, chắc chắn du khách không nên bỏ lỡ Dinh Độc Lập (Hội trường Thống Nhất) - một trong những biểu tượng hùng hồn nhất cho chiến thắng và là địa điểm lịch sử nổi tiếng của thành phố mang tên Bác. Bài viết này sẽ tìm hiểu về thiết kế của Dinh Độc Lập cũng như ý nghĩa trong từng nét thiết kế của vị kiến trúc sư, giúp bạn hiểu rõ hơn về địa điểm nổi bật này. 

Dinh Độc Lập do ai thiết kế?

Không chỉ mang giá trị lịch sử - chính trị to lớn, công trình này còn là một kiệt tác kiến trúc độc đáo, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa và triết lý phương Đông sâu sắc, được thiết kế bởi tài năng của Kiến trúc sư Ngô Viết Thụ.

Công trình Dinh Độc Lập được khởi công xây dựng vào ngày 01/7/1962 và chính thức khánh thành vào ngày 31/10/1966, thay thế cho Dinh Norodom cũ. Ngay từ khi bắt tay vào thiết kế, Kiến trúc sư Ngô Viết Thụ, người Việt Nam đầu tiên đoạt giải Khôi nguyên La Mã danh giá, đã không chỉ hướng đến việc tạo ra một công trình hành chính đơn thuần. 

Ông mang trong mình một khát vọng lớn lao hơn: tìm kiếm và gửi gắm những ý nghĩa văn hóa sâu sắc, biến Dinh Độc Lập thành một công trình phản ánh được cốt cách, triết lý truyền thống và tinh thần dân tộc Việt Nam.

Điểm đặc sắc và xuyên suốt trong thiết kế của Ngô Viết Thụ chính là sự kết hợp tài tình, hài hòa giữa nghệ thuật kiến trúc hiện đại phương Tây với những đường nét, quan niệm và biểu tượng của kiến trúc truyền thống phương Đông. Ông không sao chép nguyên bản các hình mẫu cổ xưa, mà chắt lọc, biến tấu và lồng ghép chúng vào một tổng thể hiện đại, tạo nên một ngôn ngữ kiến trúc vừa mới mẻ, vừa thân thuộc.

Ý nghĩa các nét thiết kế của Dinh Độc Lập

Toàn bộ bình diện của Dinh được sắp xếp một cách khéo léo để tạo thành hình chữ CÁT, một chữ Hán mang ý nghĩa tốt lành, may mắn và thịnh vượng. Đây không chỉ là một lời chúc phúc cho quốc gia mà còn thể hiện mong muốn về sự ổn định, phát triển bền vững ngay từ nền tảng cấu trúc của công trình đầu não. 

Tâm điểm của chữ CÁT, vị trí trung tâm quyền lực và đối ngoại, chính là phòng Trình quốc thư – nơi thể hiện vị thế và sự trang trọng trong các nghi lễ ngoại giao.

Điểm nhấn trên tầng thượng của Dinh là Tứ phương vô sự lầu – một không gian mở, thoáng đãng mang hình chữ KHẨU. Hình dáng này không chỉ tạo nên sự cân đối về mặt kiến trúc mà còn mang hàm ý sâu xa, đề cao giá trị của giáo dục và quyền tự do ngôn luận – những nền tảng quan trọng cho một xã hội dân chủ và phát triển.

Đặc biệt hơn, khi cột cờ chính giữa được dựng lên, nó như một nét sổ dọc chia đôi chữ KHẨU, tạo thành chữ TRUNG. Đây là một sự gợi nhắc tinh tế về phẩm chất trung kiên, lòng trung thành với Tổ quốc – yếu tố cốt lõi để xây dựng và bảo vệ nền dân chủ. Sự kết hợp giữa hình khối kiến trúc và biểu tượng quốc gia (cột cờ) đã tạo nên một tầng ý nghĩa sâu sắc, thể hiện tầm nhìn và triết lý chính trị của người thiết kế.

Nhìn từ phía trước, kiến trúc sư Ngô Viết Thụ đã tiếp tục sử dụng ngôn ngữ biểu tượng một cách tài tình. Ba nét gạch ngang vững chãi được tạo nên bởi mái hiên của Tứ phương vô sự lầu, bao lơn danh dự và mái hiên che lối vào tiền sảnh chính hợp thành chữ TAM. 

Theo quan niệm triết học phương Đông và tư tưởng dân chủ, chữ TAM gợi nhắc đến ba yếu tố căn bản để làm nên một con người hoàn thiện và một quốc gia hưng thịnh: Nhân – lòng nhân ái, Minh – sự sáng suốt, và Võ – sức mạnh, lòng dũng cảm. Đây là lời gửi gắm về mong muốn xây dựng một đất nước với những con người hội tụ đủ ba đức tính quý báu này.

Khi nét sổ dọc của cột cờ (ẩn dụ cho chữ TRUNG) kết hợp với ba nét ngang của chữ TAM, chúng tạo thành chữ VƯƠNG, tượng trưng cho người đứng đầu, cho quyền lực tối thượng. Nhưng Ngô Viết Thụ không dừng lại ở đó. Đỉnh của kỳ đài, nơi lá quốc kỳ tung bay, được xem như một nét chấm đặt lên trên chữ VƯƠNG, hoàn chỉnh thành chữ CHỦ.

Đây là một sự khẳng định mạnh mẽ và đầy tự hào về chủ quyền thiêng liêng của đất nước, về quyền làm chủ vận mệnh của dân tộc.

Chưa hết, mặt tiền của dinh thự, với toàn bộ hệ thống bao lơn ở lầu 2 và lầu 3, kết hợp nhịp nhàng với mái hiên ở lối vào chính cùng hai cột trụ lớn được bọc gỗ quý phía dưới mái hiên, lại tạo thành một hình chữ HƯNG. Đây chính là lời cầu chúc, là khát vọng mãnh liệt cho sự hưng thịnh, phát triển không ngừng của quốc gia, dân tộc.

Vẻ đẹp của Dinh Độc Lập

Vẻ đẹp kiến trúc của Dinh Độc Lập không chỉ nằm ở các biểu tượng chữ Hán đầy ẩn ý. Nó còn được thể hiện qua những chi tiết tinh tế như bức rèm hoa đá bao quanh tầng 2. Lấy cảm hứng từ những bức cửa bàn khoa thường thấy trong các cung điện cổ kính ở Cố đô Huế, nhưng được biến tấu thành hình dáng những đốt trúc thẳng đứng, thanh tao, bức rèm này vừa mang đậm nét Á Đông, vừa tạo cảm giác nhẹ nhàng, trang nhã cho khối kiến trúc hiện đại. 

Nó không chỉ có tác dụng thẩm mỹ, làm tăng vẻ duyên dáng cho công trình, mà còn có vai trò thực tế trong việc che chắn ánh nắng gay gắt của miền nhiệt đới, đồng thời vẫn đảm bảo ánh sáng tự nhiên tràn vào bên trong một cách dịu nhẹ.

Bước vào không gian nội thất, người ta lại cảm nhận được một triết lý thiết kế khác. Tất cả các đường nét kiến trúc chủ đạo, từ hành lang, đại sảnh cho đến cách bố trí các phòng ốc, đều ưu tiên sử dụng những đường thẳng, góc vuông mạnh mẽ, dứt khoát.

Kiến trúc sư Ngô Viết Thụ đã lấy tinh thần "chính đại quang minh" – sự ngay thẳng, rõ ràng, minh bạch – làm kim chỉ nam cho thiết kế nội thất. Điều này không chỉ tạo ra một không gian làm việc trang trọng, hiệu quả mà còn ngầm thể hiện mong muốn về một nền quản trị quốc gia công khai, minh bạch và liêm chính.

Như vậy, Dinh Độc Lập không chỉ là một công trình kiến trúc đơn thuần. Nó là một tác phẩm nghệ thuật được tính toán kỹ lưỡng đến từng chi tiết, nơi Kiến trúc sư Ngô Viết Thụ đã thành công trong việc gửi gắm những thông điệp văn hóa, triết lý và khát vọng dân tộc một cách tinh tế và sâu sắc.

Sự hòa quyện giữa hiện đại và truyền thống, giữa công năng sử dụng và giá trị biểu tượng đã tạo nên một công trình độc đáo, có giá trị vượt thời gian. Cho đến ngày nay, Dinh Độc Lập vẫn đứng đó, không chỉ như một di tích lịch sử mà còn là một minh chứng cho tài năng và tầm vóc tư tưởng của người kiến trúc sư tài hoa, một biểu tượng kiến trúc đầy tự hào của Thành phố Hồ Chí Minh.