Khám phá Làng bánh tráng Túy Loan - Làng nghề 500 năm tuổi danh bất hư truyền của Đà Nẵng

Đôi nét về Làng nghề lưu giữ văn hóa hơn 500 năm tuổi

• Địa chỉ: xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng

Cách trung tâm thành phố Đà Nẵng chừng 15km về phía Tây Nam, làng bánh tráng Túy Loan hiện lên như một nét chấm phá cổ kính giữa nhịp sống hiện đại. Ngôi làng với tuổi đời hơn 5 thế kỷ này chính là cái nôi của những chiếc bánh tráng dân dã mà thơm ngon, góp mặt trong bữa ăn thường ngày và làm nên hương vị đặc trưng cho nhiều món đặc sản Đà thành.

Truyền thuyết kể rằng, xưa kia có một con chim lớn say rượu bay về làng tìm chỗ nghỉ ngơi. Cái tên Túy Loan (say rượu) cũng bắt nguồn từ đó.

Từ trước năm 1975, bánh tráng và mì Quảng Túy Loan đã vang danh khắp vùng. Đến nay, tuy chỉ còn 15 hộ gia đình gìn giữ nghề truyền thống, nhưng những chiếc bánh tráng nơi đây vẫn được làm hoàn toàn thủ công, lưu giữ trọn vẹn hương vị xưa.

Chiếc bánh tráng tưởng chừng giản đơn ấy lại mang ý nghĩa văn hóa đặc biệt sâu sắc với người dân xứ Quảng - Đà thành, đặc biệt là với người dân làng Túy Loan. Không chỉ là kế sinh nhai, là niềm tự hào của cả làng, bánh tráng còn là món ăn tinh thần không thể thiếu trong mâm cơm ngày thường, trong các dịp lễ Tết, giỗ chạp, cúng bái tổ tiên.

Người dân nơi đây quan niệm, chiếc bánh tráng mỏng manh, giòn tan làm từ bột gạo kia chính là tinh hoa của đất trời, là kết tinh của ẩm thực truyền thống quê hương. Bởi vậy, từ đời này sang đời khác, người Túy Loan vẫn luôn trân trọng, gìn giữ nghề làm bánh tráng. Dù đi đâu, về đâu, họ cũng tự hào mang theo những chiếc bánh quê mình để giới thiệu với bạn bè khắp nơi.

Ngày 21/2/2024, "Nghề làm bánh tráng Túy Loan" ở xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang vừa chính thức được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Những trải nghiệm không thể bỏ lỡ khi đến thăm Làng bánh tráng Túy Loan

Đến thăm làng bánh tráng Túy Loan, bạn không chỉ được thưởng thức những chiếc bánh tráng thơm ngon mà còn có cơ hội trải nghiệm những hoạt động thú vị và tìm hiểu về nét đẹp văn hóa độc đáo của làng nghề truyền thống này.

Tìm hiểu các công đoạn làm bánh tráng

Người dân làng Túy Loan có lý do để tự hào về những chiếc bánh tráng quê hương mình. Bởi lẽ, để làm ra một chiếc bánh tráng hoàn chỉnh, người thợ phải dồn hết tâm huyết, tỉ mỉ qua nhiều công đoạn, đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm dày dặn.

Hành trình từ hạt gạo đến chiếc bánh tráng thơm ngon phải trải qua 4 bước chính:

• Để có được những chiếc bánh tráng thơm ngon, việc lựa chọn nguyên liệu là khâu quan trọng đầu tiên. Người làm bánh tráng Túy Loan thường ngâm gạo từ tối hôm trước để kịp tráng bánh vào sáng sớm. Gạo được chọn phải là loại gạo 13/2, pha theo tỷ lệ 1 ang gạo với 12 lon mè trắng. Gạo sau khi ngâm được xay nhuyễn, hòa với nước cho đến khi đạt được độ sánh mịn rồi lọc kỹ để loại bỏ vỏ trấu. Gia vị cũng được chuẩn bị sẵn từ tối hôm trước, bao gồm gừng, tỏi, ớt và nước mắm để tạo nên hương vị đặc trưng cho bánh tráng Túy Loan.
• Lửa cũng là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng bánh. Củi dùng để đun phải là loại củi chắc, cho lửa đều và đượm. Bánh tráng Túy Loan thường được tráng hai lớp để tạo độ dày dặn.
• Sau đó, bánh sẽ được đem sấy trên than hồng hoặc phơi dưới nắng cho đến khi khô giòn.
• Gỡ bánh cũng là một công đoạn cần sự tỉ mỉ. Khi bánh đã đạt độ khô vừa phải, người thợ phải khéo léo gỡ từng chiếc bánh ra khỏi vỉ, đảm bảo bánh không bị rách, nát hay cong vênh. Bánh sau khi gỡ được xếp thành từng chồng 10 cái, ép phẳng rồi mới đem đi giao cho khách hàng.

Tham quan làng cổ 500 năm tuổi

Bên cạnh việc tận mắt chứng kiến quy trình làm bánh tráng, du khách đến với làng Túy Loan còn có dịp dạo bước khám phá ngôi làng cổ kính hơn 500 năm tuổi. Nơi đây là một trong số ít những ngôi làng còn lưu giữ rõ nét dấu ấn thời gian, thấm đẫm giá trị truyền thống và bản sắc văn hóa Việt.

Nói đến những ngôi nhà cổ tiêu biểu của làng Túy Loan, không thể không nhắc đến Tích Thiện Đường với tuổi đời 200 năm. Ngôi nhà gây ấn tượng với lối kiến trúc 3 gian 2 mái, lợp ngói âm dương, kết cấu bằng gỗ mít quý hiếm toát lên màu nâu bóng sang trọng. Đặc biệt, những đường nét chạm trổ, điêu khắc tinh xảo trong nhà đều là tác phẩm của các nghệ nhân tài hoa đến từ làng mộc Kim Bồng, Hội An.

Đình làng Túy Loan là nơi thờ tự linh thiêng, là điểm tựa tinh thần của người dân trong làng. Nơi đây thờ cúng các vị tiền hiền, những người có công khai khẩn lập làng và tổ tiên của người dân Túy Loan. Được xây dựng từ năm 1889, đình làng Túy Loan đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia.

Sở hữu diện tích hơn 110m2 cùng khuôn viên rộng lớn hơn 8000m2, đình làng mang đến cảm giác thoáng đãng, yên bình với hướng nhìn ra sông núi. Trong khuôn viên đình có cây đa cổ thụ linh thiêng, sân đình uy nghiêm với nhiều bình phong, câu đối, trụ biểu được bài trí trang trọng.

Vào thuở trước, làng Túy Loan từng là một trung tâm giao thương sầm uất, nức tiếng gần xa. Nơi đây hội tụ đủ loại sản vật phong phú từ khắp nơi đổ về, nào là cá tươi từ Hội An, lâm sản quý từ Tây Nguyên, chiếu Cẩm Nê,...

Ngày nay, tuy không còn nhộn nhịp như xưa, chợ Túy Loan vẫn giữ được những nét đẹp văn hóa truyền thống. Đặc biệt, nghề làm bánh tráng và mì Quảng vẫn được người dân gìn giữ, cho ra đời những sản phẩm thơm ngon, được ưa chuộng khắp vùng.

Hòa mình vào không khí lễ hội làng bánh tráng Túy Loan

Làng Túy Loan không chỉ níu chân du khách bởi những chiếc bánh tráng thơm ngon, mà còn bởi lễ hội truyền thống đặc sắc được tổ chức vào mùng 9 tháng Giêng âm lịch hàng năm.

Đến với lễ hội làng Túy Loan, bạn sẽ được hòa mình vào không khí trang nghiêm của phần lễ với nghi thức rước Sắc phong và dâng hương tế Đình. Sau đó là không khí náo nhiệt của phần hội với các trò chơi dân gian sôi động như kéo co, vật tay, đẩy gậy và đặc biệt là cuộc đua thuyền trên sông Túy Loan.

Đây chắc chắn sẽ là một trải nghiệm đáng nhớ, giúp bạn hiểu thêm về nét đẹp văn hóa của người dân làng Túy Loan nói riêng và người dân Đà Nẵng nói chung.

Đến Làng bánh tráng Túy Loan mua gì làm quà?

Đến làng bánh tráng Túy Loan mà không mua bánh tráng về làm quà thì quả là một thiếu sót lớn. Bạn có thể lựa chọn loại bánh tráng chưa nướng hoặc đã nướng sẵn tùy theo sở thích.

Giá bán tham khảo bánh tráng chưa nướng: 170.000 VNĐ/10 chiếc, bánh tráng đã nướng: 220.000 VNĐ/10 chiếc

Nếu mua số lượng lớn, bạn sẽ nhận được mức giá ưu đãi hơn. So với bánh tráng ở những nơi khác, bánh tráng Túy Loan có giá thành cao hơn, nhưng "tiền nào của nấy". Chỉ cần cầm trên tay, bạn sẽ cảm nhận được sự khác biệt về độ dày dặn, dai ngon và hương vị đặc trưng của nó.