Thanh Hoá: Phát hiện hang động tuyệt đẹp trong quá trình khai thác đá

Trên thực tế, hang động trong núi Đụn, từ lâu đã được người dân địa phương tìm ra và xem là chốn linh thiêng. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, hang động là nơi trú ẩn an toàn cho người dân. Không chỉ vậy, dòng nước ngầm trong veo từ hang còn là nguồn sống, nuôi dưỡng ruộng đồng và cuộc sống của bà con ba thôn Nghĩa Đụng, Khắc Dũng và Gia Miêu thuộc xã Hà Long, huyện Hà Trung.

Tháng 4/2024, một đơn vị bất ngờ phát hiện hang núi Đụn trong quá trình khai thác đá, thu hút sự chú ý của chính quyền địa phương. Ngay lập tức, UBND huyện Hà Trung đã phối hợp với Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch, Sở Tài nguyên và Môi trường Thanh Hoá cùng UBND xã Hà Long tiến hành khảo sát hiện trạng hang động này.

Theo khảo sát, Núi Đụn, với quy mô trải rộng trên diện tích khoảng 6,5 hecta, hiện nằm trong khu vực được quy hoạch thăm dò và khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng. Ẩn mình trong lòng núi là một hang động kỳ vĩ, dài 70 mét, rộng 50 mét và cao tới 40 mét. Hang động này sở hữu tới 4 cửa ra vào, phân bố ở bốn hướng Đông, Tây, Nam, Bắc, như một mê cung huyền bí. Bên trong hang, có vô số nhũ đá tự nhiên đẹp lung linh. Đặc biệt, từ hang động còn có một nguồn nước ngầm tinh khiết, len lỏi chảy ra khu di tích lịch sử cấp tỉnh Hồ Bến Quân.

Sau khi hệ thống hang động được phát hiện, hoạt động khai thác đá đã tạm dừng. Các cơ quan chức năng đang khẩn trương tiến hành khảo sát thực địa, thu thập dữ liệu quan trọng, làm tiền đề cho những bước tiếp theo.

Núi Đụn không thuộc phạm vi bảo vệ của các di tích quốc gia như Đình Gia Miêu và Lăng miếu Triệu Tường. Ngọn núi này nằm ở phía sau Lăng Trường Nguyên, cách đó khoảng 600m. Đồng thời, núi Đụn cũng nằm ngoài khu vực quy hoạch chi tiết 1/500 nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của khu di tích lịch sử Lăng miếu Triệu Tường, xã Hà Long, huyện Hà Trung, với khoảng cách gần nhất là 300m.

Cơ quan chức năng cho biết, núi Đụn đã được UBND tỉnh Thanh Hóa cấp phép khai thác đá cho Công ty TNHH Tiến Thịnh. Khu vực mỏ được cấp phép này bao gồm 2 lối vào hang nằm ở phía Tây Bắc núi Đụn.

Nhằm xây dựng nền tảng vững chắc cho việc quy hoạch, bảo vệ và phát huy giá trị di tích núi Đụn, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa đã phối hợp với UBND huyện Hà Trung tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề "Đánh giá vị trí, giá trị lịch sử, văn hóa, mối liên hệ vùng của núi Đụn trong không gian lịch sử, văn hóa của di tích quốc gia Lăng miếu Triệu Tường và các di tích nhà Nguyễn trong khu vực".

Hội thảo này được kỳ vọng sẽ cung cấp những luận cứ khoa học quan trọng, góp phần tham mưu cho UBND tỉnh Thanh Hóa trong việc khai thác hiệu quả tiềm năng về cảnh quan thiên nhiên, văn hóa lịch sử của núi Đụn, gắn với định hướng phát triển du lịch bền vững của địa phương.

Hội thảo có 18 tham luận đến từ các chuyên gia, nhà khoa học, những người tâm huyết với hang Đụn. Các tham luận tập trung khai thác những giá trị lịch sử, văn hóa, địa chất, địa mạo đặc sắc của hang động này, đồng thời làm rõ mối liên hệ mật thiết giữa núi Đụn với không gian lịch sử, văn hóa của di tích quốc gia Lăng miếu Triệu Tường và các di tích nhà Nguyễn lân cận. Bên cạnh đó, hội thảo cũng dành sự quan tâm đặc biệt đến công tác bảo tồn, quảng bá và phát huy giá trị của hang Đụn.

Các chuyên gia đã có những báo cáo tham luận hết sức thú vị về hang Đụn. Theo đó, hang động này chứa đựng nhiều di vật khảo cổ thuộc các niên đại khác nhau, và đặc biệt, tất cả chúng đều là đồ gốm. Các nhà khoa học đã tỉ mỉ thu thập được 17 mảnh gốm tiền sử, tuy nhiên chúng đều trong tình trạng vỡ nát. Trong số đó có 3 mảnh miệng và 14 mảnh thân, được phân thành hai loại khác biệt.

Loại bên ngoài có màu xám vàng/ đen, xương gốm thô, độ nung thấp, do đó xương gốm khá bở. Theo nhận xét, đó có thể là di vật thuộc hậu kỳ Đá mới - sơ kỳ Kim khí. Trong khi loại 2 bên ngoài có màu nâu đỏ lẫn cát nâu đen hoặc trắng sữa, được cho là di vật thuộc thời kỳ tiền Đông Sơn - Đông Sơn ở lưu vực sông Mã.

Theo các nhà khoa học, Hang Đụn ẩn chứa những giá trị văn hóa và di sản thiên nhiên sâu sắc. Nằm trong quần thể núi Triệu Tường lịch sử, nơi có di tích quốc gia Lăng miếu Triệu Tường, hang Đụn như một chứng nhân lặng lẽ của thời gian, lưu giữ dấu tích của con người từ thời tiền sử đến các giai đoạn lịch sử sau này.

Những di vật khảo cổ được tìm thấy minh chứng cho việc hang đã từng là nơi cư trú, trú ẩn khỏi thiên tai, địch họa, hay thậm chí là căn cứ quân sự trong các cuộc chiến tranh. Bên cạnh đó, hệ thống thạch nhũ phong phú, đa dạng với những tạo hình độc đáo hứa hẹn sẽ là điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu thích khám phá, trải nghiệm, nếu được đầu tư bảo tồn đúng cách.

Mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá đã chỉ đạo tạm ngừng hoạt động khai thác đá ở núi Đụn để cơ quan chức năng thực hiện khoanh vùng bảo vệ di tích.

>> Bỏ túi kinh nghiệm du lịch Thanh Hóa từ A-Z mới nhất