Chùa Cầu Hội An: Từ lịch sử đến du lịch Việt Nam hiện đại

Đôi nét về Chùa Cầu Hội An - Tuyệt tác kiến trúc giữa lòng phố cổ

Nằm duyên dáng bên dòng sông Hoài thơ mộng, Chùa Cầu Hội An là một công trình kiến trúc độc đáo, mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa của phố cổ. Cây cầu bắc qua một nhánh nhỏ của sông Thu Bồn, nối liền hai trục đường chính của phố cổ là Nguyễn Thị Minh Khai và Trần Phú. Với vị trí đắc địa này, Chùa Cầu không chỉ là một cây cầu đơn thuần mà còn là một điểm giao thoa giữa các khu phố, góp phần tạo nên sự kết nối và giao thương thuận lợi cho cư dân địa phương.

Chùa Cầu còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Lai Viễn Kiều hay cầu Nhật Bản. Mỗi tên gọi đều mang một ý nghĩa riêng, phản ánh những giai đoạn lịch sử và văn hóa khác nhau của cây cầu. Tên gọi "Lai Viễn Kiều" thể hiện sự cởi mở và hiếu khách của người dân Hội An. Trong khi đó, tên gọi "cầu Nhật Bản" lại nhắc nhớ về nguồn gốc xây dựng của cây cầu, gắn liền với cộng đồng thương nhân Nhật Bản từng sinh sống và làm việc tại Hội An.

Một điều thú vị của chùa Cầu là gắn với truyền thuyết Namazu. Theo truyền thuyết này, Chùa Cầu được xây dựng để chế ngự con quái vật Namazu gây ra động đất. Người ta tin rằng phần đầu của Namazu nằm ở Ấn Độ, thân ở Việt Nam và đuôi ở Nhật Bản. Khi quái vật cựa mình, cả ba nước đều gặp thiên tai. Chùa Cầu được xem như một thanh kiếm đâm vào lưng Namazu, giúp kiềm chế sự hung dữ của nó.

Không chỉ là một công trình kiến trúc, Chùa Cầu còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc trong văn hóa và du lịch Việt Nam. Với kiến trúc độc đáo kết hợp giữa phong cách Nhật Bản và Việt Nam, Chùa Cầu đã trở thành một biểu tượng của sự giao thoa văn hóa, là niềm tự hào của người dân Hội An và là điểm đến không thể bỏ qua đối với du khách khi đến thăm phố cổ. Hình ảnh Chùa Cầu xuất hiện trên nhiều ấn phẩm quảng bá du lịch, thậm chí trên tờ tiền polymer 20.000 đồng của Việt Nam, càng khẳng định vị thế và tầm quan trọng của di tích này.

Chùa Cầu Hội An và dấu ấn qua từng thời kỳ

Lịch sử hình thành và phát triển của Chùa Cầu Hội An là một câu chuyện hấp dẫn, gắn liền với sự giao thoa văn hóa và những biến đổi của thời gian.

Thế kỷ 17: Khởi nguồn từ sự giao thương

Chùa Cầu được xây dựng vào đầu thế kỷ 17, khi Hội An là một thương cảng sầm uất, thu hút thương nhân từ nhiều quốc gia, đặc biệt là Nhật Bản. Cộng đồng người Nhật đã đóng góp xây dựng cây cầu này để tạo thuận lợi cho việc đi lại và giao thương giữa hai bờ sông Hoài. Ban đầu, cây cầu có tên là "Cầu Nhật Bản" và mang đậm dấu ấn kiến trúc Nhật Bản.

Năm 1653: Sự ra đời của Chùa Cầu

Một cột mốc quan trọng trong lịch sử Chùa Cầu là vào năm 1653, khi một ngôi chùa nhỏ được xây dựng trên phần lan can phía bắc của cầu. Ngôi chùa này thờ Bắc Đế Trấn Vũ, một vị thần được người dân tin tưởng sẽ bảo vệ họ khỏi thiên tai và mang lại bình an. Từ đó, cây cầu có tên gọi chính thức là "Chùa Cầu", thể hiện sự kết hợp độc đáo giữa chức năng giao thông và tín ngưỡng.

Thế kỷ 18: Lai Viễn Kiều - Cầu đón khách phương xa

Năm 1719, chúa Nguyễn Phúc Chu đến thăm Hội An và ban tặng cho cây cầu cái tên "Lai Viễn Kiều", có nghĩa là "cầu đón khách phương xa". Tên gọi này thể hiện sự cởi mở và hiếu khách của người dân Hội An đối với thương nhân và du khách từ khắp nơi trên thế giới.

Những lần trùng tu và biến đổi kiến trúc

Trải qua nhiều lần trùng tu và sửa chữa, kiến trúc của Chùa Cầu đã có những biến đổi nhất định. Các yếu tố kiến trúc Nhật Bản dần được thay thế bằng phong cách Việt Nam và Trung Hoa. Tuy nhiên, Chùa Cầu vẫn giữ được nét độc đáo và giá trị lịch sử của mình.

Thế kỷ 20 - 21: Biểu tượng văn hóa và du lịch

Trong thế kỷ 20 và 21, Chùa Cầu trở thành một biểu tượng văn hóa và điểm đến du lịch nổi tiếng của Hội An. Năm 1990, Chùa Cầu được công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa quốc gia. Năm 1999, Hội An được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới, và Chùa Cầu là một phần không thể thiếu của di sản này.

Ngày nay, Chùa Cầu vẫn sừng sững giữa lòng phố cổ, là chứng nhân lịch sử và là điểm đến không thể bỏ qua đối với du khách khi đến Hội An. Cây cầu này không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo mà còn là biểu tượng của sự giao thoa văn hóa và là niềm tự hào của người dân Hội An.

"Viên ngọc quý" của du lịch Việt Nam

Chùa Cầu Hội An đóng vai trò không thể thiếu trong bức tranh du lịch Việt Nam hiện đại, nổi bật ở nhiều khía cạnh.

Biểu tượng du lịch và di sản văn hóa

Chùa Cầu, biểu tượng của Hội An, là điểm đến không thể bỏ qua của du khách trong và ngoài nước. Đây không chỉ là một công trình kiến trúc đẹp mà còn là một di sản văn hóa quý giá, chứa đựng những giá trị lịch sử, kiến trúc và tâm linh đặc sắc. Việc tham quan Chùa Cầu giúp du khách hiểu hơn về lịch sử giao thương, sự giao thoa văn hóa giữa Việt Nam, Nhật Bản, Trung Quốc và phương Tây.

Động lực phát triển kinh tế

Chùa Cầu thu hút một lượng lớn khách du lịch, đóng góp đáng kể vào nguồn thu từ vé tham quan, dịch vụ ăn uống, lưu trú, mua sắm và các hoạt động giải trí khác tại Hội An.

Sự phát triển của du lịch Chùa Cầu tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân địa phương trong các lĩnh vực như hướng dẫn viên, bán hàng lưu niệm, nhà hàng, khách sạn, vận chuyển,... góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống.

Bảo tồn và phát huy di sản

Doanh thu từ du lịch Chùa Cầu được sử dụng để bảo tồn, trùng tu và nâng cấp di tích, đảm bảo Chùa Cầu luôn giữ được vẻ đẹp nguyên vẹn và giá trị lịch sử. Thông qua các hoạt động du lịch, Chùa Cầu góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ di sản văn hóa, đồng thời quảng bá hình ảnh và giá trị của Chùa Cầu đến bạn bè quốc tế.

Gắn kết cộng đồng và phát triển văn hóa

Chùa Cầu là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống, tạo cơ hội giao lưu, trao đổi văn hóa giữa người dân địa phương và du khách. Đây cũng là nguồn cảm hứng cho việc phát triển các sản phẩm du lịch độc đáo, gắn liền với văn hóa và lịch sử địa phương, góp phần đa dạng hóa trải nghiệm du lịch và thu hút du khách.

Chùa Cầu Hội An không chỉ là một điểm đến du lịch hấp dẫn mà còn là một động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội của địa phương và cả nước. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của Chùa Cầu là nhiệm vụ quan trọng, cần sự chung tay của cả cộng đồng và du khách.

Câu chuyện đằng sau diện mạo mới của Chùa Cầu Hội An 

Trải qua 400 năm tồn tại, chùa Cầu Hội An tuy được gìn giữ và trân trọng, song vẫn không thể tránh khỏi những hư hại và xuống cấp.

Tư liệu cho thấy, Chùa Cầu đã được tu sửa ít nhất 7 lần vào các năm 1763, 1817, 1875, 1915, 1962, 1986, 1996 từ khi được xây dựng đến hết thế kỷ 20. 

Vào năm 1999, Hội nghị tư vấn trùng tu Chùa Cầu đã diễn ra với sự tham dự của nhiều chuyên gia nghiên cứu và bảo tồn di sản. Trong khoảng 10 năm tiếp đó, đã liên tục có những nội dung bàn về việc tu bổ chùa Cầu.

Ban đầu việc tu bổ chỉ dừng lại ở việc gia cố và chống đỡ vì quan ngại rằng sẽ làm chùa Cầu trở nên “trẻ ra” và cũng chưa có biện pháp phù hợp.

Đến cuối năm 2020, chùa Cầu đã được khởi công tu bổ trong niềm tin giữ nguyên vẹn giá trị bằng sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Đơn vị trùng tu cho biết việc “chữa bệnh cho chùa Cầu luôn đặt ra câu hỏi làm sao để có thể giữ được vẻ đẹp nhuốm màu thời gian và nét cổ kính như bấy lâu nay của chùa Cầu.

Sau khi trùng tu xong, chùa Cầu hiện vẫn giữ nguyên màu hiện trạng của mọi cấu kiện gỗ và không có chi tiết chạm khắc trang trí, liễn đối sơn vẽ gì thêm.

Thành phần gia cố chỉ quét phủ chất bảo quản không màu, và phần thân mố, trụ cũng vậy khi không có sự can thiệp về màu sắc. Do hư hỏng nặng nên phần tường và chi tiết trang trí trên mái của chùa Cầu đã phải can thiệp mạnh mẽ để khắc phục.

Nếu giữ lại các thành phần cũ sẽ dẫn tới chắp vá, nên việc hồi phục màu sắc cho tường và trang trí mái là cần thiết. Hơn nữa, nếu chắp vá sẽ đồng nghĩa với việc thiếu tôn nghiêm với một công trình tín ngưỡng. Trong khi chùa Cầu vốn có chức năng quan trọng đã tồn tại hàng trăm năm.

Hiện nay có nhiều ý kiến cho rằng nên chọn sắc thái và tông màu mới của chùa Cầu giống với lúc trước và làm cho nó bớt mới đi. Thế nhưng, điều đó lại không phù hợp với quan điểm “không làm giả” của dự án. Hơn nữa, sẽ dẫn tới quan ngại làm lệch lạc yếu tố gốc, ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu sau này.

Trên thực tế, chính quyền Hội An cũng cho biết màu sắc của mái chùa được hồi phục theo một số vị trí hiện tồn màu sắc cùng với kết quả nghiên cứu các công trình tín ngưỡng tương tự tại Hội An theo đề xuất của chuyên gia.

Theo một số nhận định, nhìn chung, chỉ sau vài mùa mưa nắng, những màu sắc có vẻ mới mẻ sau khi trùng tu của Chùa Cầu lại sẽ trầm đi. Thế nhưng, những giá trị cốt lõi về lịch sử, văn hoá, nghệ thuật, giá trị tình cảm, giá trị sử dụng vẫn tồn tại và đó mới điều quan trọng… 

Chùa Cầu Hội An không chỉ là một chứng nhân lịch sử, một biểu tượng văn hóa mà còn là một điểm sáng trong bức tranh du lịch Việt Nam hiện đại. Với vẻ đẹp vượt thời gian và những câu chuyện thú vị ẩn chứa trong từng chi tiết kiến trúc, Chùa Cầu đã và đang thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến bạn bè quốc tế.

>> Cẩm nang du lịch Hội An từ A-Z trọn gói