Tại sao có tên Bà Rịa - Vũng Tàu? Câu chuyện ít ai biết về tên gọi Bà Rịa

Bà Rịa - Vũng Tàu không chỉ nổi tiếng với những bãi biển xanh mát và cảnh quan tuyệt đẹp, mà còn ẩn chứa một câu chuyện thú vị về nguồn gốc cái tên mà ít ai biết đến. Tại sao vùng đất này lại có cái tên đặc biệt như vậy? Hãy cùng khám phá bí ẩn lịch sử đằng sau tên gọi Bà Rịa qua bài viết dưới đây.

Tại sao có tên Bà Rịa - Vũng Tàu?

Tên gọi Bà Rịa - Vũng Tàu xuất phát từ việc sáp nhập hai địa danh Bà Rịa và Vũng Tàu trong quá trình tổ chức lại hành chính. Năm 1991, tỉnh chính thức được thành lập trên cơ sở hợp nhất ba huyện Châu Thành, Long Đất và Xuyên Mộc (trước thuộc tỉnh Đồng Nai) cùng với Đặc Khu Vũng Tàu - Côn Đảo. Vì vậy, tên tỉnh được đặt theo thị trấn Bà Rịa (xưa thuộc huyện Châu Thành) và vùng Vũng Tàu, phản ánh sự thống nhất về mặt hành chính của các địa phương này.

Tại sao gọi là Bà Rịa?

Theo cổng thông tin điện tử thành phố Bà Rịa, địa danh Bà Rịa có hai nguồn gốc được ghi nhận. Theo quyển Monographie de Baria (1902) của một tác giả người Pháp, tên gọi bắt nguồn từ người phụ nữ Nguyễn Thị Rịa, người có công khai phá vùng đất hoang và lập làng Phước Liêu vào năm 1789.

Tuy nhiên, theo tài liệu Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức, tên Bà Rịa có thể là cách đọc nhại từ tên của một tiểu vương quốc cổ gọi là Bà Ly hoặc Bà Lợi, tồn tại vào thế kỷ VII và sau đó bị quân Chân Lạp thôn tính.

Tại sao lại có tên Vũng Tàu?

Theo Cổng Thông tin điện tử tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, vùng đất này trước kia là một bãi lầy ven biển, nơi các thuyền buôn nước ngoài thường đậu lại, nên được gọi là Vũng Tàu – nghĩa là “vũng đậu tàu thuyền”. Khi các nhà hàng hải Bồ Đào Nha đi qua mũi đất này, họ đã đặt tên cho nơi đây là Thánh Giắc. Về sau, người Pháp tiếp quản và gọi mũi đất này là Cap Saint Jacques, nghĩa là “mũi đất mang tên Thánh Giắc”. Tiếng Việt cũng từ đó mượn các từ tiếng Pháp để gọi địa danh này, như “Cấp” (từ Cap) hoặc “Ô Cấp” (từ au Cap), tạo thành những cách gọi quen thuộc trong đời sống hàng ngày.

Câu chuyện đằng sau tên gọi Bà Rịa 

Vùng đất Bà Rịa xưa kia còn được biết đến với các tên gọi khác như Mô Xoài hoặc Muỗi Xụy, là nơi đầu tiên người Việt từ miền Trung di cư vào khai phá vùng đất Nam Bộ. Theo truyền thuyết dân gian, vào khoảng thế kỷ XVIII, bà Nguyễn Thị Rịa, quê ở Phú Yên - Bình Định, đã đến đây để khai hoang. Bà thuê người dân đến khai phá đất đai, lập làng mạc và mở rộng các nông trại. Với tấm lòng bao dung và sự chăm sóc tận tình đối với những người mới đến, bà được mọi người vô cùng kính trọng và yêu mến.

Năm 1803, bà Nguyễn Thị Rịa qua đời. Vì không có con nối dõi, toàn bộ tài sản của bà được để lại cho người dân vùng Tam Phước. Để ghi nhớ công lao của bà, người dân đã lập miếu thờ và lấy tên bà đặt cho vùng đất này – Bà Rịa. Ngày nay, ngôi mộ của bà vẫn được giữ gìn tại ngọn núi Tam Phước, còn gọi là núi Cố.

Hy vọng qua bài viết, bạn đã hiểu rõ hơn về nguồn gốc tên gọi Bà Rịa - Vũng Tàu và những giá trị lịch sử, văn hóa ẩn chứa trong đó.