Nghệ An – vùng đất thanh bình nơi dải đất miền Trung – không chỉ là cái nôi văn hóa giàu bản sắc mà còn là thiên đường ẩm thực níu chân du khách. Bên cạnh những di sản văn hóa đáng tự hào, nơi đây còn sở hữu vô vàn món ngon dân dã, đậm đà hương vị quê, khiến bất kỳ tín đồ ẩm thực nào cũng khó lòng rời bước.
Nhắc đến bữa sáng đặc trưng ở Nghệ An, chắc chắn không thể bỏ qua cháo lươn – món ăn dân dã nhưng lại mang đậm tinh thần ẩm thực của vùng đất miền Trung đầy nắng gió. Không chỉ thơm ngon, cháo lươn còn là nguồn dinh dưỡng dồi dào, giàu đạm và khoáng chất, phù hợp với mọi lứa tuổi.
Ở Nghệ An, bạn có thể dễ dàng bắt gặp những hàng cháo lươn nghi ngút khói trên vỉa hè, trong chợ hay các quán ăn lâu đời. Mỗi quán một cách nấu, một hương vị riêng, nhưng điểm chung là tất cả đều gửi gắm cái tâm, cái tình của người xứ Nghệ vào từng tô cháo.
Ra đời từ thời kỳ gian khó, khi cái đói còn hiện hữu trong từng bữa ăn, nhút Thanh Chương – món ăn dân dã làm từ mít non muối – đã trở thành minh chứng cho sự sáng tạo và tinh thần vượt khó của người dân Nghệ An. Từ thực phẩm "chống đói" năm nào, nhút dần được nâng tầm, trở thành đặc sản nức tiếng của vùng đất Thanh Chương, được nhiều du khách gần xa yêu thích.
Nhút Thanh Chương không chỉ mang vị mặn của muối, vị chua dịu của thời gian, mà còn đậm đà cái hồn quê xứ Nghệ. Món ăn này có thể chế biến linh hoạt thành nhiều món ngon như: Nhút trộn xoài chua, nhút nộm tép, canh chua cá lóc, hoặc xào với lạc rang… Mỗi cách biến tấu lại mang một nét riêng, nhưng đều giữ được vị chua thanh, giòn sần sật đặc trưng không lẫn vào đâu được.
Không chỉ quyến rũ du khách bằng bãi biển xanh ngát và bờ cát mịn màng, Cửa Lò còn khiến lòng người say mê bởi món mực nhảy nướng – đặc sản trứ danh của vùng biển xứ Nghệ.
Mực nhảy (hay còn gọi là mực nháy) là những con mực tươi rói vừa được đánh bắt trong ngày, thân còn trong veo và bóng lấp lánh như đang “nhảy múa” trên tay người bán. Mực sau đó được nướng trực tiếp trên bếp than hồng, mùi thơm dậy lên quyến rũ không thể chối từ.
Từng miếng mực giòn dai, ngọt lịm, chấm cùng muối tiêu chanh hoặc tương ớt cay nồng, khiến vị biển như vỡ òa trong khoang miệng. Một buổi chiều bên biển, vừa nghe sóng vỗ, vừa thưởng thức mực nhảy nướng nóng hổi – đó là trải nghiệm bạn không nên bỏ lỡ khi đến với Cửa Lò.
Tuy có nét tương đồng với bánh cuốn miền Bắc hay bánh ướt miền Nam, bánh mướt Nghệ An vẫn giữ riêng cho mình một dấu ấn không thể nhầm lẫn – từ hương vị đến cách thưởng thức.
Bánh được làm từ gạo tẻ xay nhuyễn, ngâm kỹ rồi tráng mỏng trên nồi hơi để đạt độ mềm, mịn và thơm tự nhiên. Khi vừa chín tới, bánh được cuộn nhẹ tay, không quá dày, không quá mỏng, giữ nguyên độ dẻo và độ béo bùi thanh nhẹ đặc trưng.
Bánh mướt ngon nhất là khi ăn nóng, kèm chả lụa, thịt nướng hoặc lòng lợn, chan thêm chút nước mắm pha chua ngọt hoặc nước dùng chan nóng theo phong cách riêng của người Nghệ. Mỗi miếng bánh là một sự kết hợp hài hòa giữa vị gạo thơm, thịt béo và nước chấm đậm đà, khiến thực khách khó lòng quên được.
Khác với tên gọi khiến nhiều người lầm tưởng là cháo, cháo canh Nghệ An thực chất là một món bánh canh đặc trưng, với phần nước dùng sánh nhẹ như cháo – cũng chính là lý do món ăn này có cái tên độc đáo như vậy.
Phần bánh được làm từ bột mì pha chút bột gạo, nhào kỹ cho dẻo mịn, sau đó cán mỏng rồi cắt thành từng sợi nhỏ, tròn và mềm dai. Điều làm nên sức hấp dẫn đặc biệt của cháo canh xứ Nghệ chính là nước dùng ninh từ xương heo, hầm kỹ đến khi ngọt đậm, sánh vừa, thơm lừng mùi hành phi và tiêu xay.
Cháo canh thường được ăn kèm với chả, thịt nạc, đôi khi thêm chút rau răm hoặc hành ngò, tạo nên sự cân bằng giữa vị béo, mặn, thơm và ngọt thanh từ xương.
Là món ăn dân dã quen thuộc của người dân Nghệ An, bánh đa xúc hến không chỉ ngon miệng mà còn mang theo hương vị quê nhà đậm đà, chân chất như chính con người miền Trung.
Hến được bắt từ dòng sông Lam hiền hòa, sau khi tách vỏ sẽ được xào thơm với hành, mỡ và chút gia vị cay nồng, dậy mùi hấp dẫn. Khi ăn, người ta dùng bánh đa nướng giòn tan để xúc trực tiếp, vừa bùi, vừa béo, lại thêm vị mằn mặn, ngọt thanh của hến, khiến ai ăn rồi cũng phải xuýt xoa.
Không chỉ là món ăn, mọc cua bể còn là cả một quá trình kỳ công, thể hiện sự khéo léo và tinh tế của người đầu bếp xứ biển. Cua được chọn phải tươi ngon, chắc thịt, sau đó tách vỏ, gỡ nhỏ phần thịt rồi trộn đều với giò sống, nấm hương, mộc nhĩ, hành khô cùng gia vị được nêm nếm vừa vặn.
Hỗn hợp này được đắp trở lại vào phần mai cua, rồi đem hấp cách thủy cho chín mềm, tỏa hương thơm đặc trưng của biển cả quyện trong từng miếng mọc.
Vị ngọt tự nhiên của thịt cua, kết hợp với độ dai mềm của giò sống và hương nấm mộc, tạo nên một món ăn thanh tao mà đậm đà, khiến ai đã thử qua đều khó lòng quên được hương vị đặc sắc ấy – một dấu ấn không thể thiếu khi nhắc đến ẩm thực Cửa Lò.