Sóng nhiệt là hiện tượng thời tiết gây tử vong nhiều nhất, bởi nó tạo ra môi trường ngoài trời ngột ngạt, khắc nghiệt và kéo dài, dễ khiến cơ thể mất kiểm soát nhiệt độ, đặc biệt nguy hiểm với người già, trẻ nhỏ và người có bệnh nền.
Sóng nhiệt là hiện tượng thời tiết bất thường, khi nhiệt độ tăng cao vượt ngưỡng trung bình lịch sử của một khu vực trong thời gian ít nhất hai ngày liên tiếp. Theo Cơ quan Khí tượng Vương quốc Anh (Met Office), sóng nhiệt là giai đoạn nhiệt độ cao bất thường so với mức nhiệt dự kiến của khu vực tại thời điểm đó trong năm.
Hiện tượng này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần và được xem là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong liên quan đến thời tiết, ảnh hưởng nghiêm trọng không chỉ ở các quốc gia đang phát triển mà cả những nước phát triển.
Mỗi quốc gia hoặc tổ chức khí tượng có tiêu chí riêng để xác định sóng nhiệt, nhưng điểm chung là mức nhiệt phải cao hơn đáng kể so với trung bình nhiều năm. Chẳng hạn, theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), một đợt sóng nhiệt được ghi nhận khi nhiệt độ tối đa trong ít nhất 5 ngày liên tiếp vượt quá mức trung bình tối đa cùng kỳ ít nhất 5 độ C.
Khi lên kế hoạch du lịch đến những khu vực có thời tiết nắng nóng khắc nghiệt, du khách cần chuẩn bị kỹ lưỡng để bảo vệ sức khỏe và đảm bảo trải nghiệm trọn vẹn. Dưới đây là những lời khuyên từ các chuyên gia khí hậu và y tế quốc tế dành cho du khách:
Chọn thời điểm hoạt động hợp lý
Nên ưu tiên tham gia các hoạt động ngoài trời vào buổi sáng sớm, khi thời tiết còn mát mẻ. Từ khoảng 11 giờ trưa, nhiệt độ bắt đầu tăng mạnh, và khoảng thời gian từ trưa đến đầu chiều thường là lúc nắng gắt và oi bức nhất trong ngày. Tránh vận động mạnh ngoài trời vào buổi chiều, đặc biệt từ 12h đến 16h.
Giữ cơ thể mát mẻ và sạch sẽ
Du khách nên rửa mặt, cổ tay, cánh tay bằng nước mát thường xuyên để giúp hạ nhiệt cơ thể. Tại châu Âu, bạn có thể tận dụng các đài phun nước công cộng – nơi vừa giúp làm mát, vừa mang đậm nét văn hóa địa phương. Ngoài ra, nên tranh thủ tắm nước mát khi có thể, sau đó để cơ thể khô tự nhiên để giữ nhiệt độ ổn định.
Chọn trang phục phù hợp
Trang phục mùa nóng nên là những loại quần áo rộng rãi, thoáng khí và có màu sáng. Thoa kem chống nắng đều đặn và lặp lại sau mỗi vài giờ nếu hoạt động ngoài trời. Đừng quên mang theo quạt giấy hoặc quạt cầm tay mini để làm mát tức thì khi di chuyển.
Duy trì chế độ ăn uống hợp lý
Theo khuyến nghị của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), du khách nên uống nước thường xuyên, kể cả khi chưa cảm thấy khát. Ưu tiên các món ăn mát, giàu nước như rau xanh, salad, trái cây tươi – đặc biệt là dưa hấu, cam, nho… vừa giúp cấp nước vừa cung cấp năng lượng tự nhiên cho cơ thể.
Tìm nơi tránh nóng có điều hòa
Tại nhiều nước châu Âu, không phải mọi khách sạn, quán ăn hay nhà ở đều được trang bị điều hòa nhiệt độ. Du khách nên kiểm tra kỹ trước khi đặt phòng. Chính quyền Italy từng khuyến cáo người dân nên dành ít nhất 3 giờ mỗi ngày trong không gian có điều hòa để tránh sốc nhiệt. Bạn có thể tranh thủ thời gian tham quan bảo tàng, phòng trưng bày hoặc ăn uống tại nhà hàng có máy lạnh để nghỉ ngơi.
Lưu ý với người có vấn đề về sức khỏe
Người có bệnh nền, đặc biệt là các vấn đề về hô hấp, tim mạch nên cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đến những vùng nắng nóng gay gắt. Ưu tiên chọn nơi lưu trú có trang bị điều hòa và hạn chế di chuyển vào khung giờ nắng gắt.
Đừng quên bảo hiểm du lịch
Sóng nhiệt có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, vì vậy bạn nên chuẩn bị sẵn bảo hiểm du lịch có bao gồm quyền lợi chi trả chi phí y tế trong trường hợp phải nhập viện hoặc điều trị do tác động của thời tiết. Đây là khoản đầu tư nhỏ nhưng có thể giúp bạn an tâm suốt hành trình.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), du khách cần đặc biệt cảnh giác với các triệu chứng liên quan đến say nắng – một tình trạng nguy hiểm có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Khi nhiệt độ cơ thể vượt ngưỡng 39,4°C, da trở nên nóng và đỏ nhưng không tiết mồ hôi, kèm theo các biểu hiện như đau đầu dữ dội, chóng mặt, buồn nôn, đau bụng hoặc thậm chí là bất tỉnh – đó là những dấu hiệu điển hình của say nắng. Trong trường hợp này, việc làm mát cơ thể ngay lập tức là ưu tiên hàng đầu. CDC khuyến cáo nên sử dụng quạt, khăn mát hoặc xối nước lên da, thay vì cố gắng uống nhiều nước cùng lúc.
Bên cạnh say nắng, kiệt sức vì nóng cũng là tình trạng phổ biến trong điều kiện thời tiết cực đoan. Người bị kiệt sức thường có biểu hiện ra mồ hôi nhiều, chuột rút cơ bắp, mệt mỏi, da tái nhợt, kèm theo cảm giác chóng mặt, buồn nôn, đau đầu và trong một số trường hợp có thể ngất xỉu. Những người có bệnh nền, người cao tuổi, trẻ em và trẻ sơ sinh là nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi nắng nóng kéo dài.
Để đảm bảo an toàn, bất kỳ ai có những triệu chứng kể trên đều nên được đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được theo dõi và xử lý kịp thời. Trong những ngày nắng nóng đỉnh điểm, việc theo dõi sức khỏe cá nhân và chủ động phòng ngừa là yếu tố then chốt để bảo vệ chính mình và người thân.