Bước vào hang, du khách như lạc vào một thế giới khác, thế giới của những thạch nhũ kỳ ảo với muôn hình vạn trạng, lấp lánh dưới ánh đèn mờ ảo. Không chỉ sở hữu vẻ đẹp thiên nhiên độc đáo, hang Mo So còn gắn liền với những câu chuyện lịch sử hào hùng của dân tộc, khiến hành trình khám phá càng thêm phần hấp dẫn và ý nghĩa.
Cách trung tâm thành phố Hà Tiên khoảng 27km về phía Tây Nam, thuộc xã Bình An, huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang, hang Mo So là một điểm đến không thể bỏ qua trên hành trình khám phá vùng đất biển đảo xinh đẹp này.

Để đến được hang Mo So, từ ngã ba Hòn trên đường Kiên Lương - Hà Tiên, du khách rẽ trái theo hướng Hòn Chông - Bình An - Hòn Phụ Tử. Đi khoảng 7km, đến gần Nhà máy xi măng Holcim, rẽ vào con đường nhựa nhỏ, bằng phẳng dài 5km là tới.
"Mo So" trong tiếng Khmer có nghĩa là "đá trắng", chính là tên gọi chung cho hệ thống hang động ăn luồn với nhiều ngóc ngách bên trong lòng núi đá vôi. Núi Mo So cùng với núi Sơn Trà và núi Mây tạo thành một cụm núi thuộc khu hệ núi đá vôi Kiên Lương - Hà Tiên.
Núi Mo So sở hữu hình dáng độc đáo tựa chiếc vành khăn úp ngược, thấp dần về trung tâm, bao bọc lấy một thung lũng xanh mát rộng hơn 2.000m2. Qua hàng triệu năm, nước biển và sóng đã bào mòn chân núi, tạo nên hệ thống hang động kỳ vĩ với hình dáng, kích thước đa dạng. Lòng hang thường có dạng bầu dục, rộng rãi, bề mặt nhẵn bóng, tạo nên vẻ đẹp huyền ảo, kỳ bí.

Với hơn 20 hang động lớn nhỏ, núi Mo So là một quần thể địa chất độc đáo. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, nơi đây từng là căn cứ địa cách mạng quan trọng, mang đậm dấu ấn lịch sử với những cái tên như: hang Huyện Đội, hang Quân Y, hang Kinh Tài, hang Điện Đài, hang Nước... Các hang động này thông với nhau, có những đoạn chật hẹp chỉ vừa một người lách qua, có những khoang rộng lớn có thể chứa hàng ngàn người.
Không chỉ mang giá trị lịch sử, "thạch đạo" Mo So còn là tuyệt tác thiên nhiên với vẻ đẹp mỹ quan độc đáo, thu hút du khách đến tham quan, khám phá. Nơi đây cũng là địa điểm lý tưởng cho các nhà khoa học nghiên cứu về địa chất, địa mạo.
Bên trong hang động còn ẩn chứa một thung lũng rộng khoảng 700m2, không gian thoáng đãng, nơi du khách có thể chiêm ngưỡng mây trời, lắng nghe tiếng gió và những âm thanh kỳ lạ của thiên nhiên. Men theo chiếc cầu cây về phía Tây thung lũng, du khách sẽ bắt gặp một động nước cao hơn 20m, nơi cảnh vật hiện lên lung linh, huyền ảo dưới ánh sáng len lỏi qua các khe nứt trên vách đá.

Đặc biệt, trong lòng hang Mo So còn có những dòng suối ngầm róc rách, thạch nhũ đa dạng, cây cối xanh tươi bao phủ bởi vách núi lô nhô, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sinh động và hấp dẫn.
Hang Mo So không chỉ là một tuyệt tác thiên nhiên mà còn là di tích lịch sử quan trọng, gắn liền với những năm tháng đấu tranh hào hùng của dân tộc trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Nơi đây đã ghi dấu những chiến công oanh liệt, góp phần tô thắm truyền thống cách mạng vẻ vang của quân và dân Kiên Giang.

Trong giai đoạn 1945-1954, hang Mo So là nơi đóng quân của Công binh xưởng 18, đảm nhiệm nhiệm vụ chế tạo, cải tiến vũ khí thu được của địch, cung cấp cho chiến trường Tây Nam Bộ. Sự hiện diện của Công binh xưởng 18 đã góp phần quan trọng vào việc tăng cường sức mạnh chiến đấu cho quân ta, góp phần làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.
Từ năm 1954 đến năm 1975, hang Mo So trở thành căn cứ cách mạng, là điểm chốt quan trọng trên tuyến đường 1C chi viện vũ khí, đạn dược từ miền Bắc vào miền Nam. Mặc dù địch liên tục mở các cuộc càn quét hòng tiêu diệt căn cứ, nhưng với địa hình hiểm trở, cùng tinh thần chiến đấu kiên cường, quân và dân Kiên Lương đã bảo vệ thành công hang Mo So, góp phần làm nên đại thắng mùa Xuân năm 1975.
Địa hình hang Mo So hiểm trở với hệ thống hang động chằng chịt, nhiều ngõ ngách. Đặc biệt, hệ thống thông khí tự nhiên trong hang đã tạo nên "lá chắn" bất khả xâm phạm. Khói cay, lửa đều bị thổi ngược ra ngoài, khiến kẻ địch không thể xâm nhập vào hang. Nguồn nước ngọt trong hang cũng đảm bảo cho lực lượng trong hang có thể chiến đấu trong thời gian dài. Nhiều đơn vị quân giải phóng đã đóng quân tại đây, bao gồm quân y, hậu cần, tuyên huấn, thông tin...
Hang Mo So không chỉ là chứng nhân lịch sử mà còn là biểu tượng của ý chí kiên cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam.
Trải nghiệm khám phá hang Mo So:
Hành trình vào lòng đất:
Để chuyến khám phá thêm phần thú vị, du khách có thể thuê người dân địa phương dẫn đường. Hệ thống đèn chiếu sáng trong hang hoạt động bằng máy phát điện, chỉ bật khi có khách tham quan, tạo nên không gian huyền ảo, lung linh. Bước vào hang Mo So, du khách sẽ có cảm giác như đang lạc vào lòng đất, với không khí mát lạnh, ẩm ướt. Thỉnh thoảng, một vài chú dơi bay vụt qua càng khiến hành trình thêm phần hồi hộp, thú vị. Điểm cuối của lối đi ngoằn ngoèo, tối tăm trong hang là thung lũng Khỉ, nơi ánh sáng bừng lên rực rỡ.
Khám phá vẻ đẹp Mo So từ bình minh đến đêm khuya:

Quan sát mùa sếu đầu đỏ:
Vào khoảng tháng 3, tháng 4 dương lịch, hang Mo So là nơi cư trú của những đàn sếu đầu đỏ lên đến hàng trăm con. Đây là cơ hội tuyệt vời để du khách quan sát vũ điệu của loài chim quý hiếm này. Hãy chuẩn bị ống nhòm và "ẩn nấp" theo sự hướng dẫn của người dân địa phương để có thể chiêm ngưỡng trọn vẹn vẻ đẹp của chúng.
Hành trình khám phá hang Mo So không chỉ là dịp để chiêm ngưỡng những tuyệt tác thạch nhũ, mà còn là cơ hội để hòa mình vào thiên nhiên, tìm hiểu về lịch sử và văn hóa của vùng đất Hà Tiên. Hang Mo So xứng đáng là điểm đến không thể bỏ lỡ trong hành trình khám phá Hà Tiên của du khách.