Khám phá Cao Bằng: Khu di tích Pác Bó có những gì?

Với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và những dấu ấn lịch sử sâu đậm, Pác Bó ngày nay là một điểm đến thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, là nơi để tìm hiểu, tưởng nhớ và tri ân công lao to lớn của Bác Hồ và các thế hệ cha anh đi trước.

Theo quy hoạch tổng thể đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Khu di tích Pác Bó bao gồm 5 cụm di tích quan trọng, mỗi nơi đều gắn liền với những sự kiện và giai đoạn hoạt động cách mạng của Bác. Trong đó, cụm di tích khu vực đầu nguồn là tiêu biểu nhất, thường xuyên đón du khách đến tham quan và tìm hiểu. 

Cụm di tích khu vực đầu nguồn

Đây là khu vực trung tâm và quan trọng nhất của Pác Bó, nơi ghi dấu những ngày đầu tiên Bác Hồ trở về Tổ quốc. 

Hang Cốc Bó

Nổi bật nhất trong cụm di tích này phải kể đến Hang Cốc Bó. Hang Cốc Bó, theo tiếng Nùng có nghĩa là "đầu nguồn", là một hang đá nhỏ, rộng khoảng 80m2, với cửa hang chỉ đủ một người đi qua. Chính tại nơi đây, từ ngày 08/02/1941 đến trung tuần tháng 3 năm 1941, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ở và làm việc, đưa ra những quyết sách quan trọng cho cách mạng Việt Nam. 

Bên trong hang, hiện vẫn còn lưu giữ bộ bàn ghế đơn sơ nơi Bác từng ngồi làm việc và dịch các tài liệu quan trọng, gợi lại hình ảnh một vị lãnh tụ vĩ đại sống giản dị, hòa mình với thiên nhiên để trăn trở về vận mệnh dân tộc.

Nền nhà ông Lý Quốc Súng

Một địa điểm khác không kém phần ý nghĩa là Nền nhà ông Lý Quốc Súng. Đây chính là ngôi nhà sàn truyền thống của người dân địa phương, nơi Bác Hồ đã ở những ngày đầu tiên khi vừa đặt chân về Tổ quốc, từ ngày 28 tháng 01 đến ngày 07/02/1941.

Ngôi nhà được xây dựng vào khoảng năm 1937, tuy nay chỉ còn lại phần nền nhưng vẫn mang giá trị lịch sử to lớn, minh chứng cho sự đùm bọc, che chở của đồng bào các dân tộc Cao Bằng đối với vị lãnh tụ kính yêu trong những ngày đầu đầy khó khăn của cách mạng.

Suối Lê Nin

Bên cạnh đó, Suối Lê Nin thơ mộng cũng là một hình ảnh không thể tách rời với Pác Bó. Dòng suối trong xanh, hiền hòa này là nơi Bác thường ngồi câu cá, suy tư sau những giờ làm việc căng thẳng. 

Đến nay, cảnh quan suối Lê Nin vẫn giữ được vẻ đẹp tương đối nguyên vẹn, như một nhân chứng lặng lẽ cho những tháng ngày Bác sống và làm việc tại đây, đồng thời là nguồn cảm hứng bất tận cho những vần thơ cách mạng của Người.

Ngoài ra, cụm di tích khu vực đầu nguồn còn có:

• Hang Lũng Lạn: Nơi Bác ở và làm việc vào cuối tháng 3 năm 1941, có diện tích rộng khoảng 50m2.
• Hang Ngườm Vài: Địa điểm Bác trực tiếp dự, hướng dẫn và kết nạp Đảng cho đồng chí Nông Thị Trưng vào năm 1941. Hang có diện tích rộng khoảng 80m2.
• Nền nhà ông La Thanh: Một cơ sở cách mạng quan trọng thời kỳ tiền khởi nghĩa, nơi đón tiếp các đại biểu toàn quốc về dự Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8. Hiện chỉ còn lại nền nhà cũ rộng 131m2.
• Cột mốc 108 (nay là cột mốc 675): Một trong 314 cột mốc biên giới Việt - Trung xưa, làm bằng đá tảng nguyên khối, khắc chữ Trung và Pháp, cao khoảng 70cm. Khu ruộng Goọc Mu: Nơi nhân dân thôn Pác Bó từng cắt máu ăn thề, nguyện một lòng theo cách mạng vào năm 1940.

Các điểm lưu niệm tại khu trung tâm

Khu trung tâm của di tích Pác Bó là nơi tập trung các công trình tưởng niệm và phục vụ du khách. 

Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh

Điểm nhấn tại đây là Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh và sân quảng trường. Được xây dựng theo mô hình nhà sàn dân tộc, tọa lạc trên dãy Linh Sơn và khánh thành vào năm 2011, Nhà tưởng niệm là nơi nhân dân và du khách thập phương đến dâng hương, bày tỏ lòng thành kính và biết ơn vô hạn đối với công lao trời biển của Bác. 

Không gian trang nghiêm, thanh tịnh của nhà tưởng niệm cùng với sân quảng trường rộng lớn tạo nên một quần thể kiến trúc hài hòa, mang ý nghĩa giáo dục truyền thống sâu sắc.

Khu ruộng Nà Chang

Bên cạnh đó, Khu ruộng Nà Chang cũng là một địa điểm đáng nhớ. Với diện tích khoảng 5000m2, đây chính là nơi đã diễn ra cuộc mít tinh trang trọng và đầm ấm, đón Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm và nói chuyện với đồng bào Pác Bó vào ngày 20/02/1961, sau hơn 20 năm xa cách kể từ ngày Bác rời Pác Bó để tiếp tục hành trình cách mạng.

Ngoài ra, khu trung tâm còn có các công trình khác như nhà trưng bày lưu giữ nhiều hiện vật, hình ảnh quý giá về cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác tại Pác Bó và nhà đón tiếp phục vụ du khách tham quan.

Cụm di tích Kim Đồng

Cụm di tích này gắn liền với người thiếu niên anh hùng Kim Đồng, người đội trưởng đầu tiên của Đội Nhi đồng Cứu quốc. Nổi bật nhất là Mộ Kim Đồng, nằm dưới chân núi Tèo Lài, thuộc làng Nà Mạ. 

Đây là nơi yên nghỉ của người anh hùng nhỏ tuổi đã dũng cảm hy sinh vì sự nghiệp cách mạng. Hiện nay, toàn bộ khu vực mộ được xây tường rào bao quanh, bên trái mộ Kim Đồng là mộ của mẹ anh, phía sau là tượng đài Kim Đồng và bức tường nghệ thuật thể hiện ý nghĩa 14 mùa xuân của người đội viên thiếu niên anh dũng.

Các địa điểm khác trong cụm di tích Kim Đồng bao gồm:

• Hang Nộc Én: Nằm sau làng Nà Mạ, trên dãy núi Phia Đài và Phia U. Tại đây, vào tháng 8 năm 1942, Kim Đồng đã được Bác Hồ giao nhiệm vụ thông tin liên lạc và bảo vệ cách mạng.
• Pò Đoi - Thoong Mạ: Địa điểm này là nơi thành lập Đội Nhi đồng cứu quốc vào ngày 15/5/1941, do Kim Đồng làm đội trưởng. Hiện nay, Tỉnh Đoàn Cao Bằng đã xây dựng nhà bia lưu niệm tại đây.

Cụm di tích Bó Bẩm

Cụm di tích Bó Bẩm lưu giữ những kỷ niệm về sự gắn bó mật thiết giữa Bác Hồ và nhân dân địa phương. Trong đó có Nhà ông Dương Văn Đình, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên đến thăm, trò chuyện với gia đình về cuộc sống của nhân dân, về nỗi khổ của người dân mất nước và tuyên truyền đường lối cách mạng.

Ngoài ra, khu vực này còn có Núi Các Mác, suối Lê Nin (khu vực Bó Bẩm) và hang Đầu Hổ. Đây chính là những địa điểm mà nhân dân Cao Bằng đã chọn để tổ chức lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh vào tháng 9 năm 1969, thể hiện tình cảm sâu sắc và lòng tiếc thương vô hạn của đồng bào đối với vị Cha già dân tộc.

Cụm di tích Khuổi Nặm

Khuổi Nặm là một thung lũng nhỏ, kín đáo, nơi Bác Hồ đã có thời gian ở và làm việc lâu nhất trong những năm tháng tại Pác Bó. Điểm di tích trung tâm tại đây là Lán Khuổi Nặm. Đây là nơi Bác ở lâu nhất, được dựng theo kiểu nhà sàn dân tộc với hai gian nhỏ, diện tích chỉ khoảng 12m2. 

Lán có địa thế rất thuận lợi, nằm ngay cửa rừng, được che chắn kín đáo, khó bị phát hiện từ bên ngoài nhưng lại dễ dàng quan sát ra xung quanh. Khi có động tĩnh, Bác có thể nhanh chóng rút lui an toàn qua mốc 109 sang Trung Quốc. Để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho Bác, các đồng chí cán bộ còn làm thêm hai lán nữa là lán Khuổi Nặm II và III.

Các địa điểm khác trong cụm di tích Khuổi Nặm là Hang Slí Điếng và hang Diêm Tiêu. Đây là những địa điểm được Bác Hồ sử dụng làm hòm thư bí mật để liên lạc trong giai đoạn từ năm 1941 đến năm 1945, góp phần quan trọng vào việc giữ vững mạch máu thông tin của cách mạng.

Khu di tích Pác Bó với những địa danh lịch sử và cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp không chỉ là một "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống cách mạng mà còn là một điểm đến hấp dẫn, mang lại cho du khách những trải nghiệm sâu sắc về một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc. Mỗi tấc đất, mỗi cảnh vật nơi đây đều thấm đượm hình ảnh và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.