Du lịch nông nghiệp - "Cánh cửa" cho nông sản nội địa

Giá trị tỉ lệ thuận với đầu tư

Thực tế cho thấy, đầu tư cho du lịch nông nghiệp càng nhiều thì giá trị nông sản càng tăng. Nhiều quốc gia trên thế giới đã thành công với mô hình này. Điển hình như tại Chiang Mai (Thái Lan), du khách sẵn sàng chi trả 54,55 USD (tương đương 1,4 triệu đồng) cho một tour tham quan trang trại cà phê kéo dài 6 giờ, hay trải nghiệm làm nông dân tại Hang Tueng Farmstay And Workshop với mức giá tương tự cho 3 giờ.

Du lịch nông nghiệp là một phương thức hiệu quả để nâng cao giá trị nông sản địa phương. Việc kết hợp nông nghiệp với du lịch trải nghiệm, cho phép du khách "chạm" vào thực tế nông thôn và nông nghiệp, là một xu hướng tất yếu.

Nông nghiệp Việt Nam đang đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu. Cụ thể, sản phẩm nông - lâm - thủy sản chiếm khoảng 9% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm. Đặc biệt, năm 2023, ngành nông nghiệp đạt mức xuất siêu ấn tượng 12,07 tỷ USD, tăng 43,7% so với năm trước, đóng góp hơn 42,5% vào tổng kim ngạch xuất siêu của cả nước.

Nông nghiệp đang đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố nền tảng kinh tế Việt Nam. Việc đẩy mạnh phát triển du lịch nông nghiệp không chỉ góp phần nâng cao giá trị nông sản mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Các chuyên gia nhận định, trước khi du lịch gắn với nông thôn được chú trọng phát triển, nông dân và thành viên hợp tác xã chủ yếu chỉ tập trung vào sản xuất và bán nông sản thô. Giá trị sản phẩm lúc này đơn thuần chỉ bao gồm chi phí sản xuất cộng với công sức bỏ ra trong quá trình canh tác.

Tuy nhiên, khi du lịch nông nghiệp phát triển, các hợp tác xã không chỉ dừng lại ở việc trồng trọt, mà còn chủ động sơ chế nông sản để tăng giá trị. Giá bán sản phẩm sơ chế đương nhiên cao hơn so với bán thô, tuy nhiên mức tăng này chưa đáng kể vì giá trị sản phẩm mới chỉ bao gồm giá trị nông sản ban đầu cộng với công sức trồng trọt và sơ chế.

Hiện nay, nhờ sự phát triển mạnh mẽ của du lịch nông nghiệp, nhiều hợp tác xã đã tiến xa hơn bằng cách kết hợp trồng trọt, sơ chế và tinh chế để tạo ra các sản phẩm tinh chế hoàn chỉnh. Điều này giúp giá trị sản phẩm tăng lên đáng kể, bởi giá bán lúc này không chỉ bao gồm giá trị nông sản, công sức trồng trọt, sơ chế, chế biến mà còn bao gồm cả chi phí cho bao bì, quảng cáo và các dịch vụ khác.

Đáng chú ý, khi hợp tác xã không chỉ dừng lại ở việc trồng trọt, chế biến, tinh chế nông sản mà còn chủ động kết hợp với việc tổ chức các tour du lịch trải nghiệm, giá trị thu về sẽ tăng lên gấp nhiều lần. Bởi lẽ, giá trị sản phẩm lúc này đã bao gồm cả câu chuyện sản phẩm, giá trị thương hiệu và dịch vụ du lịch.

Ông Phạm Thanh Tùng, Viện phó Viện Kinh tế và Du lịch Nông nghiệp, phân tích: “Khi được nghe câu chuyện sản phẩm, được trực tiếp tham gia vào quy trình sản xuất, khách hàng sẽ sẵn sàng chi trả với mức giá cao hơn. Bởi vì lúc này, họ đã thực sự hiểu được giá trị thực sự của nông sản.”

Tập trung phát triển sản phẩm đặc trưng

Chị Nguyễn Thị Anh Nữ, Phó Giám đốc HTX dược liệu - du lịch Ngọc Linh H80 (Kon Tum), nhận định rằng du lịch nông nghiệp là chìa khóa để nâng cao giá trị nông sản địa phương và cải thiện thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, làm thế nào để triển khai mô hình này một cách hiệu quả và chuyên nghiệp vẫn là câu hỏi lớn đối với nhiều thành viên hợp tác xã.

Hiện nay, nhiều hợp tác xã trên cả nước đã có sẵn nền tảng vững chắc với những sản phẩm nông sản đặc trưng của từng vùng miền, ví dụ như sâm Ngọc Linh ở Kon Tum, sâm Ngọc Linh ở Lào Cai, cà phê Liberia ở Khe Sanh... Tuy nhiên, để nâng tầm giá trị cho những sản phẩm này, mô hình du lịch nông nghiệp cần được xây dựng dựa trên một hệ thống quản trị, điều hành tour du lịch bài bản và phù hợp với đặc thù của từng địa phương.

Ông Phạm Thanh Tùng cho biết, chủ trương hiện nay của Nhà nước đang khuyến khích phát triển mô hình hợp tác xã bởi tính phù hợp với khu vực nông thôn và khả năng thúc đẩy liên kết cộng đồng.

Thực tế hoạt động của các hợp tác xã như HTX du lịch nông nghiệp Việt Nam-Khe Sanh, HTX Du lịch nông nghiệp Cao nguyên M'nông – Đắk Nông... đã chứng minh hiệu quả của mô hình này. Họ đã làm rất tốt trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số, đồng thời tạo ra những trải nghiệm ấn tượng cho du khách, góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân địa phương.

Đặc biệt, xuyên suốt quá trình phát triển du lịch nông nghiệp, các hợp tác xã luôn chú trọng áp dụng chiến lược phát triển vùng trồng bền vững. Quy trình trồng trọt, sử dụng phân bón hữu cơ được kết hợp chặt chẽ với việc xây dựng thương hiệu và liên kết chặt chẽ giữa các thành viên, tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao giá trị sản phẩm.

Tuy nhiên, để gặt hái thành công, các hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực du lịch nông nghiệp cần tập trung vào việc thiết kế các tour du lịch trải nghiệm độc đáo, gắn kết với văn hóa bản địa. Đồng thời, cần chủ động liên kết với các công ty lữ hành trong và ngoài nước để mở rộng phạm vi tiếp cận khách hàng.

Thực tế cho thấy, cơ sở hạ tầng ở nhiều vùng nông thôn còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển du lịch nông nghiệp. Do đó, sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng, quảng bá, xúc tiến và kết nối du lịch thông qua các chính sách cụ thể là vô cùng quan trọng.

PGS.TS Trần Văn Ơn (Trường Đại học Dược Hà Nội) chia sẻ, để du lịch nông nghiệp phát triển bền vững, các hợp tác xã không nhất thiết phải đa dạng hóa sản phẩm mà nên tập trung vào việc tạo ra một sản phẩm chủ lực chất lượng cao. Bên cạnh đó, cần chú trọng xây dựng thương hiệu, đầu tư bao bì, kể câu chuyện sản phẩm... để tạo dấu ấn riêng trên thị trường, thu hút khách hàng đến trải nghiệm và mua sắm.