Lợn cắp nách, đúng như tên gọi, là giống lợn nhỏ, chỉ nặng từ 4 - 6kg, có thể dễ dàng cắp nách mang đi. Giống lợn này được đồng bào các dân tộc Mông, Dao ở Hà Giang nuôi thả tự do trên các sườn núi, chúng tự kiếm ăn, chủ yếu là rau củ, cỏ cây, thậm chí là các loại côn trùng. Chính vì cách chăn nuôi đặc biệt này mà thịt lợn cắp nách có hương vị thơm ngon, dai ngọt, ít mỡ, khác hẳn với thịt lợn được nuôi bằng thức ăn công nghiệp.

Lợn cắp nách đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân Hà Giang. Trong các dịp lễ tết, cưới hỏi, hay đơn giản là bữa ăn hàng ngày, lợn cắp nách luôn là món ăn được ưu tiên lựa chọn. Hương vị thơm ngon, độc đáo của lợn cắp nách không chỉ làm hài lòng người dân địa phương mà còn chinh phục khẩu vị của du khách gần xa.
Nguồn gốc của lợn cắp nách ở Hà Giang chưa có tài liệu nào ghi chép chính xác. Tuy nhiên, theo lời kể của người dân địa phương, giống lợn này đã có mặt ở đây từ rất lâu đời. Có lẽ, chính điều kiện tự nhiên khắc nghiệt của vùng cao nguyên đá đã tạo nên đặc điểm riêng biệt của giống lợn này.

Lợn cắp nách được xem là nguồn gen quý cần được bảo tồn và phát triển. Hiện nay, nhiều hộ gia đình ở Hà Giang đã và đang nuôi lợn cắp nách theo phương pháp truyền thống, góp phần duy trì giống lợn quý và phát triển kinh tế địa phương.
Lợn cắp nách sau khi được bắt về sẽ được làm sạch lông, mổ và chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Thịt lợn cắp nách có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, từ món luộc, món hấp, món nướng đến món xào, món hầm... Mỗi món ăn đều mang hương vị đặc trưng riêng, khiến thực khách khó lòng cưỡng lại.


Ngoài ra, lợn cắp nách còn được chế biến thành nhiều món ăn khác như lợn cắp nách giả cầy, lợn cắp nách rang muối, lợn cắp nách nấu canh măng... Mỗi món ăn đều mang một hương vị riêng, đặc trưng của vùng cao Hà Giang.
Lợn cắp nách Hà Giang không chỉ là một món ăn ngon mà còn là nét đẹp văn hóa của người dân vùng cao. Đến với Hà Giang, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng cảnh đẹp hùng vĩ mà còn có cơ hội thưởng thức hương vị độc đáo của lợn cắp nách, một đặc sản không nên bỏ lỡ khi du hí tới vùng đất này.