Theo Báo Quảng Ninh, với cảnh quan thanh bình, hệ sinh thái đặc sắc cùng những giá trị khoa học nổi bật, địa danh này đang chinh phục đến 95% du khách quốc tế đặt chân đến. Đó chính là Hòn Cỏ - một điểm đến đầy mới mẻ, đang dần hé lộ sức hấp dẫn tiềm ẩn của mình ngay trong lòng vùng lõi Di sản.
Hòn Cỏ tọa lạc tại vị trí 20°52’54.45” vĩ độ Bắc và 107°10’9.95” kinh độ Đông, là một đảo nhỏ trên Vịnh Hạ Long với chu vi ước tính 574m và diện tích xấp xỉ 23.000m². Theo lý giải của người dân bản địa, tên gọi "Hòn Cỏ" xuất phát từ hình ảnh những thảm hoa cỏ vàng rực rỡ bao phủ khắp đảo mỗi khi hè về, tạo nên một bức tranh sống động và khác biệt. Dù sở hữu kích thước khiêm tốn, Hòn Cỏ lại ẩn chứa một vẻ đẹp hùng vĩ cùng những giá trị địa chất và địa mạo hết sức đặc biệt.

Trải qua hàng triệu năm kiến tạo bởi sự tác động của nước biển và quá trình phong hóa tự nhiên, Hòn Cỏ được hình thành từ những khối đá vôi mang hình thù độc đáo. Sâu trong lòng đảo là Hang Cỏ, còn được biết đến với tên gọi động Thiên Cảnh Sơn – một hang động hóa thạch cổ có niên đại từ giữa đến cuối kỳ Pleistocen (khoảng 700.000 đến 11.000 năm trước).
Hang Cỏ có cấu trúc gồm hai ngăn liên thông, thuộc loại hình hang khô nằm ngang. Ngăn đầu tiên có kích thước nhỏ hơn, mang lại cảm giác ấm áp và gần gũi, trong khi ngăn thứ hai mở ra một không gian rộng lớn với vòm trần uốn lượn kỳ ảo, nơi những dải thạch nhũ đá vôi trắng muốt buông rủ tựa những tấm rèm lụa mềm mại.

Ánh sáng tự nhiên len lỏi qua các khe nứt trên trần hang, kết hợp với độ ẩm cao, tạo nên những cột sáng đa sắc lung linh, một hiện tượng kỳ thú khiến du khách không khỏi trầm trồ kinh ngạc. Hệ thống thạch nhũ bên trong hang vô cùng phong phú, từ rèm đá, măng đá, chuông đá đến các cột đá được hình thành trong thời kỳ Holocen, tất cả đều là minh chứng rõ nét cho quá trình Karst hóa diễn ra mạnh mẽ tại khu vực này.
Đây không chỉ là một điểm tham quan đầy giá trị mà còn mang ý nghĩa to lớn trong nghiên cứu khoa học. Ông Đoàn Văn Dũng, đại diện Du lịch Sen Á Đông – đơn vị tiên phong trong việc khai thác tuyến du lịch này, nhận xét: “Hòn Cỏ ít chịu ảnh hưởng từ du lịch đại chúng, là điểm đến đặc biệt lý tưởng cho những ai trân quý vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ và mong muốn tìm kiếm một không gian tĩnh tại.”
Từ phía xa, Hòn Cỏ hiện lên như một ốc đảo xanh tươi giữa vùng di sản Cống Đỏ - một khu vực vẫn còn giữ được gần như trọn vẹn nét nguyên sơ. Cảnh quan thanh bình và hoang dã nơi đây đã trở thành một điểm nhấn đặc biệt trên hải trình khám phá Cống Đỏ - Hòn Cỏ - Vung Viêng, mang đến những trải nghiệm mới lạ so với các điểm đến quen thuộc khác.

Bên ngoài cửa hang là những vách đá vôi dựng đứng, bao bọc lấy hai kiểu sinh cảnh chính là sườn núi và vách đá. Thảm thực vật trên đảo rất đa dạng với nhiều loài cây bụi thân gỗ như cây gai, sòi lá đỏ…
Đặc biệt, Hòn Cỏ là nơi sinh trưởng của nhiều loài thực vật đặc hữu có giá trị sinh học cao như móng tay, khổ cử đại tím, đậu rào, si, sung Hạ Long…, góp phần tạo nên một hệ sinh thái phong phú và bảo tồn cảnh quan nguyên thủy.
Gần đây, hòn đảo đã được đầu tư để hình thành một vườn thực vật quy mô, quy tụ nhiều loài cây có hoa đẹp, quý hiếm và mang giá trị cao về đa dạng sinh học. Một mặt của đảo sở hữu bãi cát trắng tự nhiên trải dài dưới chân núi, hiện đang được quy hoạch để phát triển thành một bãi tắm sinh thái mới.
Tất cả những điều này đang mở ra một hướng đi phát triển du lịch nghỉ dưỡng sinh thái bền vững, kiến tạo nên những sản phẩm du lịch độc đáo ngay tại vùng lõi của di sản thế giới.
Vị trí của Hòn Cỏ rất thuận lợi, nằm gần các điểm lưu trú qua đêm trên vịnh và tuyến du lịch trải nghiệm Cống Đỏ - Vung Viêng, giúp du khách dễ dàng kết hợp các hoạt động tham quan.
Tại đây, du khách có thể thỏa sức chèo thuyền kayak, đắm mình trong làn nước biển trong xanh, thư giãn trên bãi cát trắng mịn, hoặc khám phá những khe nứt, ngấn biển và dải cát tự nhiên bao quanh chân đảo đá – những trải nghiệm độc đáo và hấp dẫn vào bất kỳ mùa nào trong năm.
Trong năm 2024, Hòn Cỏ đã chào đón hơn 69.500 lượt khách tham quan, trong đó có đến hơn 95% là du khách quốc tế. Từ Hòn Cỏ, việc di chuyển đến các điểm du lịch sinh thái lân cận như đảo Cống Đỏ, khu vực tùng áng hay làng chài Vung Viêng – nơi còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa biển truyền thống – cũng rất dễ dàng. Sức hút ngày một gia tăng của Hòn Cỏ là minh chứng cho tiềm năng phát triển bền vững của một điểm đến hoang sơ và đặc sắc giữa lòng di sản Vịnh Hạ Long.