Hàng Bồ phố cổ Hà Nội ngày xưa bán gì?

Cái tên "Hàng Bồ" tự nó đã gợi lên hình ảnh về một con phố chuyên biệt, nơi từng diễn ra những hoạt động mua bán tấp nập một mặt hàng gắn bó mật thiết với đời sống người Việt xưa. Vậy, Hàng Bồ ngày ấy thực sự bán gì, và dấu ấn của những sản phẩm đó còn lại gì giữa dòng chảy thời gian?

Theo Wikipedia, vào cuối thế kỷ XIX, thời kỳ thuộc Pháp, phố Hàng Bồ mang tên tiếng Pháp là "Rue des Paniers", có nghĩa là "Phố của những chiếc rổ, rá". Cái tên Tây này cũng phần nào phác họa nên mặt hàng chủ đạo thuở ban đầu của con phố. Sau năm 1945, phố chính thức được gọi bằng tên thuần Việt là Hàng Bồ, một cái tên mộc mạc, dân dã, trực tiếp chỉ rõ những sản phẩm đã làm nên danh tiếng của nơi đây.

Phố Hàng Bồ ngày ấy là nơi tập trung đông đúc các cửa hàng chuyên doanh các loại dụng cụ đan lát bằng tre, nứa vô cùng cần thiết trong đời sống sinh hoạt và sản xuất. Đúng như tên gọi của mình, mặt hàng nổi bật và đặc trưng nhất chính là những chiếc "bồ".

Cũng theo Báo Điện tử Tiền Phong, bồ là những vật dụng hình trụ, được đan tỉ mỉ từ nan tre, miệng có nẹp tre chắc chắn. Bồ có nhiều kích cỡ khác nhau, phục vụ đa dạng nhu cầu: những chiếc bồ lớn, có khi cao quá đầu người, thường được các gia đình nông thôn dùng để chứa thóc lúa trong kho, bảo quản thành quả lao động sau mỗi mùa thu hoạch; còn những chiếc bồ nhỏ hơn, xinh xắn, lại được dùng để đựng muối, gạo trong gian bếp của mỗi gia đình.

Không chỉ là một vật dụng thông thường, chiếc bồ còn đi vào đời sống văn hóa, ngôn ngữ của người Việt xưa như một đơn vị đo lường ước lệ, quen thuộc. Ta vẫn thường nghe các cụ truyền lại những câu thành ngữ, tục ngữ ý nghĩa như "ăn hết bồ muối mới hiểu lòng dạ nhau", hàm ý phải trải qua thời gian dài gắn bó, thử thách mới thấu hiểu được một người; hay "học hết ba bồ chữ của thầy" để nói về sự uyên bác, cần cù trong học tập. 

Bên cạnh những chiếc bồ, phố Hàng Bồ còn là nơi bày bán vô số các sản phẩm đan lát khác như sọt, thúng, mủng… với đủ loại kích cỡ và công dụng. Sọt tre dùng để gánh hàng, đựng rau củ quả; thúng mủng lại cần thiết cho việc đong đếm, sàng sảy. Vào những dịp lễ Tết Nguyên đán, phố Hàng Bồ lại càng trở nên nhộn nhịp. Hàng hóa truyền thống được chất đầy trên phố, người mua kẻ bán tấp nập, tạo nên một không khí giao thương sôi động, đậm chất phố phường Kẻ Chợ.

Theo Fanpage Hà Nội Fan (1,5 triệu người theo dõi trên Facebook), phố Hàng Bồ có chiều dài khoảng 272 mét, một đầu nối với ngã tư sầm uất Hàng Đào – Hàng Ngang – Hàng Bạc, đầu kia giao với các phố Hàng Thiếc, Thuốc Bắc và Bát Đàn. Ít ai biết rằng, xưa kia còn có một đoạn phố Hàng Bồ kéo dài từ ngã tư Hàng Bồ – Hàng Cân đến phố Hàng Đào được gọi là phố Hàng Dép, chuyên bán các loại dép làm từ vật liệu truyền thống.

Tuy nhiên, theo dòng chảy không ngừng của thời gian và sự phát triển của xã hội, những chiếc bồ tre, nứa mộc mạc cùng các vật dụng đan lát thủ công dần ít được sử dụng. Sự xuất hiện của các vật liệu mới bền hơn, tiện dụng hơn như sành, sứ, thủy tinh, và sau này là nhựa đã khiến những chiếc bồ truyền thống dần vắng bóng trong cuộc sống thường nhật của người Việt. Kéo theo đó, phố Hàng Bồ cũng không còn giữ được nghề truyền thống xưa kia.

Ngày nay, dạo bước trên phố Hàng Bồ, người ta sẽ không còn thấy những chồng bồ cao ngất hay những sọt, thúng tre được bày bán nữa. Thay vào đó, con phố đã chuyển mình, trở thành một trung tâm cung cấp phụ liệu may mặc.

Các cửa hàng san sát nhau, bày bán đủ loại chỉ khâu, chỉ thêu, cúc áo, khóa kéo, ren, ruy băng… Phố Hàng Bồ hiện tại là địa chỉ quen thuộc, "rõ như lòng bàn tay" của những ai yêu thích thêu thùa, may vá, nơi họ có thể tìm thấy mọi thứ phụ kiện cần thiết cho sự sáng tạo của mình.

Dù mặt hàng kinh doanh đã thay đổi hoàn toàn, cái tên Hàng Bồ vẫn còn đó, như một lời nhắc nhớ về một thời kỳ lịch sử, về một nghề thủ công truyền thống đã từng là linh hồn của con phố này. Nó là một minh chứng cho sự biến đổi không ngừng của Hà Nội, nơi những giá trị xưa cũ và nhịp sống hiện đại vẫn luôn song hành, tạo nên nét quyến rũ đặc biệt cho 36 phố phường.